Informacje o projekcie

Tytuł projektu: Autopercepcja kobiet uchodźczyń w Polsce w kontekście stereotypów i tradycyjnych ról płciowych oraz ich wpływ na tożsamość i adaptację kulturową

Numer projektu: 2014/15/B/HS3/2462

Kierownik projektu: dr Katarzyna Kość-Ryżko

Jednostka prowadząca projekt: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk
Źródło finansowania projektu: Narodowe Centrum Nauki, 2014-2016

Kontakt:

e-mail: katarzyna.kosc.ryzko@etnolog.pl
telefon (22) 620-28-81 do 86

Wykonawcy:

Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk

Charakterystyka

1. Cel prowadzonych badań/hipoteza badawcza

Cel badań/ Hipoteza
Zamierzeniem projektu jest analiza przebiegu pracy nad własną tożsamością kobiet uchodźczyń mieszkających w Polsce oraz sposobu, w jaki odzwierciedla się to w ich języku samoopisu i konstruowanej przez nie narracji biograficznej. Kluczowym zagadnieniem są kategoryzacje używane na określenie swojego statusu sprzed ucieczki i obecnie. Zależy mi na poznaniu zależności między konstruowanym przez uchodźczynie obrazem samych siebie przejawiającym się w codziennym funkcjonowaniu i interakcjach z otoczeniem, rolą poprzedniej kultury (zwłaszcza dysonansu wywołanego normami i oczekiwaniami mającymi źródło w stereotypach i kulturowych wzorach funkcjonowania w zależności od płci) a procesem akulturacji i ich wpływem na zmiany tożsamościowe. Pytanie badawcze dotyczy wpływu, jaki na kształtowanie się tożsamości kobiet uchodźczyń ma sytuacja, w której się znalazły i fakt, że sąuchodźczyniami/ uciekinierkami, które porzuciły swoje własne środowisko kulturowe. Zależy mi na poznaniu roli ich kultury pochodzenia w samopostrzeganiu się oraz stereotypizacji (również „auto-"), niskiej samoocenie i poczuciu nastygmatyzowania. Kluczem do poznania modeli tożsamościowych kobiet i ich obrazów siebie będą relacje biograficzne opracowane zgodnie z podejściem narracyjno-dyskursywnym (Taylor 2001). Hipotetycznie zakładam, że „lustrem", w którym najczęściej przeglądają się kobiety uchodźczynie, nie jest wcale „lustro społeczne" (Ch. Whitehead 2001) odzwierciedlające opinie i przekonania funkcjonujące w społeczności przyjmującej, ale „krzywe zwierciadła" ich własnych kultur - zniekształcające wizerunek, determinujące samookreślenie i utrudniające akulturację.

2. Zastosowana metoda badawcza/metodyka

Metoda badawcza
W celu realizacji podjętego tematu planuję wykorzystać metody etnograficzne (wywiady, obserwacja uczestnicząca), audiowizualne (analiza dokumentacji fotograficznej i wideo) oraz psychologiczne (Test Nadziei Podstawowej - kwestionariusz BHI-12).
Szczegółowej analizie poddaję „językowy obraz siebie" kobiet uchodźczyń i jego wpływ na konstruowanie nowej tożsamości w zmienionych warunkach oraz adaptację kulturową. W celu analizy wykorzystuję syntetyczne podejście narracyjno-dyskursywne (S. Taylor, N. Edley, M. Wetherell), odwołuję się do teoretycznych i metodologicznych założeń przyjętych na gruncie antropologii kulturowej, socjologii i psychologii społecznej m.in.: teorii social mirrors (Ch. Withehead), jaźni odzwierciedlonej (F. Znaniecki, Ch. Cooley), podzielanych zasobów dyskursywnych i repertuarów interpretacyjnych (J. Bruner, N. Edley), pojęcia problematycznych tożsamości (M. Wetherell, M. Fricker), teorii postrzegania siebie (N. Goldstein, R. Cialdini), językowego obrazu świata (L. Wittgenstein, B. L. Whorf, A. Wierzbicka, J. Bartmiński) oraz interakcjonizmu społecznego (E. Goffman).

3. Wpływ spodziewanych rezultatów na rozwój nauki, cywilizacji, społeczeństwa

Wpływ rezultatów
Studia badawcze poświęcone proponowanej tematyce są nowatorskie ze względu na interdyscyplinarność, społeczne znaczenie i możliwość praktycznych implementacji w sektorze edukacyjnym i administracyjnym oraz stworzenie rekomendacji dla instytucji współpracujących z cudzoziemcami. Efekt końcowy projektu poza monografią, artykułami i referatami na konferencjach przewiduje praktyczne zastosowanie wniosków z badań przez działaczy i wolontariuszy ze stowarzyszeń pomagających cudzoziemcom, pracowników ośrodków uchodźczych, instytucji urzędowych, nauczycieli itp. Planuję również przygotować i poprowadzić szkolenie dla pracowników organizacji pozarządowych na temat sytuacji uchodźczyń w Polsce, ich trudności adaptacyjnych i możliwości udzielenia im wsparcia. Ponadto, efekty przeprowadzonych badań mogą zostać w przyszłości wykorzystane do podjęcia studiów nad tym zagadnieniem w innych kontekstach, co jest ważne dla celów realizowania integracji europejskiej.

Publikacja

 
Przedstawiamy Państwo prace, która powstała w efekcie kilkuletnich badan prowadzonych w środowisku uchodźczyń oraz migrantek przymusowych zamieszkałych w Polsce i pochodzących przede wszystkim z azjatyckiej części byłego ZSRR. Ich realizacja była możliwa dzięki finansowaniu uzyskanemu z Narodowego Centrum Nauki w ramach konkursu OPUS na autorski projekt zatytułowany „Autopercepcja kobiet uchodźczyń w Polsce w kontekście stereotypów i tradycyjnych ról płciowych oraz ich wpływ na tożsamość oraz adaptacje kulturowa”.

Informacje o projekcie

Tytuł projektu:Odnawianie tradycyjnych więzi kulturowych w rejonach przygranicznych. Reaktywacja himalajskich szlaków handlowych pomiędzy Indiami a Tybetem (Chinami)

Kierownik projektu: dr Rafał Beszterda

Jednostka prowadząca projekt: IAE PAN
Źródło finansowania projektu: NCN (MNiSW) nr projektu 1769/B/H03/2008/34

Wykonawcy

Jednostki zaangażowane w projekt:

Nazwa jednostki: Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UAM, Zakres obowiązków: współpraca (na wszystkich etapach realizacji projektu).

Osoby zaangażowane w projekt:

Imię i nazwisko: dr Rafał Beszterda
Zakres obowiązków: kierownik

Imię i nazwisko: dr Przemysław Hinca
Zakres obowiązków: pomoc i autonomiczne prowadzenie badań terenowych na wyznaczonych obszarach oraz analiza zgromadzonych materiałów

Charakterystyka

Cel główny projektu:

Uchwycenie współczesnej sytuacji i zmian kulturowych dotyczących społeczności zamieszkujących pogranicze Indii i TAR (Chin), w związku z ponownym otwarciem przejść granicznych i wznowieniem lokalnej wymiany handlowej.

Cele szczegółowe projektu:

Zgromadzenie i opracowanie materiałów dotyczących dynamiki ekonomicznej i kulturowej w odniesieniu do regionów i populacji zamieszkujących trzy indyjskie okręgi himalajskie - Pithoragarh (stan Uttarakhand, przełęcz Lipulekh); Kinnaur (stan Himaćal Pradeś, przełęcz Szipki); okręg wschodni (stan Sikkim, przełęcz Natu). Cząstkowe cele projektu obejmowały kwestie związane z trwaniem i pamięcią tradycji działań handlowych i ich lokalnej specyfiki: asortymentu towarowego, języków wymiany, więzów grupowych - także ponad granicznych, umów pisemnych i ustnych zawieranych pomiędzy handlującymi, a także ponad pokoleniowych więzów rodzinnych. Osobny, rozbudowany dział wykonywanych prac dotyczył relacji polityczno-ekonomiczno-organizacyjnych pomiędzy kupcami a lokalnymi, regionalnymi, stanowymi i centralnymi reprezentacjami władz.

Działania prowadzące do osiągnięcia celów:

Przez cały okres realizacji projektu gromadzono różnorodne materiały zastane. Ponadto w tracie realizacji przewidziano trzy dwumiesięczne etapy prac terenowych w celu wytworzenia danych pierwotnych, głównie pozyskiwanych za pomocą technik obserwacyjnych, wywiadów i sporządzania dokumentacji. Wszystkie dane są triangulacyjnie analizowane z zastosowaniem spiralnego powracania do poszczególnych wątków ekonomicznych i kulturowych.

Planowane rezultaty:

Rezultaty planowane są tożsame z osiągniętymi. Ustalono zakres dynamiki zmian gospodarczych i kulturowych na wyznaczonych terytoriach.

Aktualności:

Konferencje

2011 Organizator i sekretarz Międzynarodowej Konferencji Himalayan meeting places: trade, pilgrimage and cultural encounters (27-29.04). Wystąpienie pt. Contemporary Himalayan Indo-Tibetan trade in comparative perspective. Preliminary report. Organizator: Komisja do Badania Wschodu KNE PAN oraz KEiAK UMK
2010 Konferencja Rozwój a Kultura. Perspektywy poznawcze i praktyczne. Wystąpienie pt. Ludność himalajska wobec gospodarczych wzorców pan-indyjskich. Lokalny wymiar procesów globalizacyjnych (21-23.10) Organizator KNE PAN, IEiAK UAM oraz ZE IAE PAN
2009 Współorganizator Międzynarodowej Konferencji Antropologia polityki i polityka w antropologii, Będlewo. Wystąpienie pt. Polityczne uwarunkowania himalajskiego handlu przygranicznego. Organizator IEiAK UAM oraz IAE PAN

Publikacje

Rafał Beszterda, Polityczne uwarunkowania himalajskiego handlu przygranicznego, Antropologia a polityka, vol. II, [w:] W. Dohnal, A. Posern-Zieliński (red.), IAE PAN, KNE PAN, Warszawa 2011, ss. 78-102.
Rafał Beszterda, Himalajskie szlaki handlowe pomiędzy Indiami a Tybetem (monografia, w przygotowaniu- przewidywany druk - początek 2014).
Rafał Beszterda, Współczesne zmiany kulturowe w indyjskich Himalajach (monografia, w przygotowaniu- przewidywany druk - koniec 2014).

Informacje o projekcie

Tytuł projektu: Archeometalurgia miedzi. Karpackie ośrodki metalurgiczne we wczesnej epoce brązu.

Kierownik projektu: Urszula Bugaj

Jednostka prowadząca projekt IAE PAN
Źródło finansowania projektu: NCN, 2013-2015

Wykonawcy

Jednostki zaangażowane w projekt:

Nazwa jednostki: Instytut Archeologii i Etnologii PAN
Nazwa jednostki: Politechnika Warszawska, Wydział Inżynierii Materiałowej
Nazwa jednostki: Uniwersytet Warszawski, Wydział Geologii, Wydział Geologii; Instytut Geochemii, Mineralogii i Petrologii

Osoby zaangażowane w projekt:

Imię i nazwisko: Urszula Bugaj, Instytut Archeologii i Etnologii PAN
Zakres obowiązków: nadzór merytoryczny i koordynacja prowadzonych badaniami - ukierunkowanie ustaleń klucza doboru zabytków i złóż do analiz, dobór zabytków do kolejnych etapów analiz przy uwzględnieniu wyników analiz wstępnych interpretacja wyników analiz w kontekście przemian społeczno kulturowych wczesnej epoki brązu w Europie Środkowej opracowanie metodyki badań metalurgicznych we współpracy z pozostałymi członkami zespołu badawczego projektu przygotowanie tekstu do publikacji.

Imię i nazwisko: Halina Garbacz, Politechnika Warszawska, Wydział Inżynierii Materiałowej
Zakres obowiązków: inżynieria materiałowa: określenie składu chemicznego, fazowego oraz jednorodności mikrostruktury badanych obiektów, ustalenie wytycznych do badań złóż dotyczących głównych składników stopowych, domieszek i zanieczyszczeń, opis właściwości mechanicznych materiałów, z których wykonane są zabytki w oparciu o pomiary twardości - informacje istotne z punktu widzenia odtworzenia procesu technologicznego, interpretacja wyników analiz materiałowych opracowanie nowych założeń metodycznych archeometalurgii we współpracy z geologami i archeologami z zespołu badawczego powołanego do realizacji projektu

Imię i nazwisko: Zdzisław Hensel, Instytut Archeologii i Etnologii PAN
Zakres obowiązków: sporządzenie wytycznych do badań złóż i zabytków metalowych wspólnie z pozostałymi członkami zespołu; analiza porównawcza wyników badań chemicznych

Imię i nazwisko: Sławomir Ilnicki, Uniwersytet Warszawski, Wydział Geologii, Wydział Geologii; Instytut Geochemii, Mineralogii i Petrologii
Zakres obowiązków: geochemia, mineralogia, petrologia: interpretacja wyników analiz geologicznych; opracowanie nowych założeń metodycznych archeometalurgii we współpracy z archeologami i inżynierami materiałowymi z zespołu badawczego powołanego do realizacji projektu.

Imię i nazwisko: Krzysztof Nejbert, Uniwersytet Warszawski, Wydział Geologii, Wydział Geologii; Instytut Geochemii, Mineralogii i Petrologii
Zakres obowiązków: geochemia, mineralogia, petrologia: interpretacja wyników analiz geologicznych; opracowanie nowych założeń metodycznych archeometalurgii we współpracy z archeologami i inżynierami materiałowymi z zespołu badawczego powołanego do realizacji projektu.

Imię i nazwisko: Michał Auch, Instytut Archeologii i Etnologii PAN
Zakres obowiązków: analiza statystyczna wyników badań chemicznych przedmiotów metalowych.

Imię i nazwisko: Tomasz Onyszczuk, Politechnika Warszawska, Wydział Inżynierii Materiałowej
Zakres obowiązków: czyszczenie laserowe i analiza chemiczna zabytków archeologicznych wykonanych z miedzi i jej stopów.

Charakterystyka

Cel projektu:

Projekt jest zamierzeniem ściśle multidyscyplinarnym. Jego naukowym celem jest:

opracowanie metodyki badawczej archeometalurgii w oparciu o uwarunkowania środkowoeuropejskiej wczesnej epoki brązu, przy wykorzystaniu nowoczesnych metod charakteryzowania mikrostruktury, analizy składu chemicznego i fazowego stosowanych w inżynierii materiałowej oraz najnowszych rozwiązań w zakresie analiz izotopów Pb i Cu, a także charakterystyki mineralogicznej i geochemicznej rud i żużli wykonywanych w trakcie badań geologicznych;
opracowanie skutecznego programu badawczego - ustalenie nowych, uniwersalnych procedur badawczych od momentu pobierania próby ze złoża do identyfikacji surowca, z którego został wykonany zabytek - do wykorzystania w przyszłych badaniach nad proweniencją przedmiotów wykonanych z miedzi i jej stopów

Stworzenie "unikatowego warsztatu badawczego" w oparciu o powołany, interdyscyplinarny zespół specjalistów, umożliwi przeprowadzenie kolejnych etapów badań archeometalurgicznych o ustalonej już strategii. Po sprawdzeniu skuteczności i odpowiednim doborze metod analizy będzie można dokonać identyfikacji złóż miedzi i surowca użytego do wykonania zabytków (w ramach kolejnego projektu badawczego).

Harmonogram projektu:

Badania wstępne
Analizy złóż miedzi
Analizy zabytków metalowych
Opracowanie i interpretacja wyników analiz

Rezultaty:

Tworzenie nowego warsztatu - z punktu widzenia humanistyki - przebiega przede wszystkim w oparciu o zmianę i kreowanie nowych perspektyw badawczych oraz zmianę tradycyjnego sposobu myślenia. Jednym ze sposobów dotarcia do nowych rozwiązań jest przeprowadzenie kompleksowych badań multidyscyplinarnych.

Informacje o projekcie

Tytuł projektu: Technologia i chronologia najstarszych naczyń glinianych w dorzeczu górnej Wisły (VI/V tys. BC)

Kierownik projektu: dr Agnieszka Czekaj-Zastawny

Jednostka prowadząca projekt: Instytut Archeologii i Etnologii PAN
Źródło finansowania projektu: Narodowe Centrum Nauki w Krakowie nr projektu N N109 181040

Kontakt:

email: aczekajzastawny@gmail.com
IAE PAN, Kraków tel.: 12 422 29 05

Wykonawcy

Jednostki zaangażowane w projekt:

Nazwa jednostki: Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Zakres obowiązków: jednostka prowadząca projekt
Nazwa jednostki: Archeometria (http://www.archeometria.pl), Zakres obowiązków: wykonanie specjalistycznych analiz mineralogiczno-petrograficznych i fizyko-chemicznych
Nazwa jednostki: Poznańskie Laboratorium Radiowęglowe, Zakres obowiązków: wykonanie datowań 14C

Osoby zaangażowane w projekt:

Imię i nazwisko: dr Agnieszka Czekaj-Zastawny
Zakres obowiązków: kierownik projektu; koordynacja projektu, interpretacja wyników analiz, sporządzenie tekstu monografii

Imię i nazwisko: dr Anna Rauba-Bukowska
Zakres obowiązków: wykonanie specjalistycznych analiz mineralogiczno-petrograficznych i fizyko-chemicznych (m.in. szlifów i ich fotografii, analiz planimetrycznych, granulometrycznych, skaningu, analiz porowatości, gęstości, interpretacja wyników)

Charakterystyka

Cel główny projektu:

Rekonstrukcja technologii produkcji naczyń z terenu dorzecza górnej Wisły oraz powiązanie jej rozwoju z poszczególnymi fazami chronologicznymi kultury ceramiki wstęgowej rytej.

Cele szczegółowe projektu:

Powiązanie ewolucji stylistyki naczyń z wynikami datowań 14C,
Prześledzenie prawidłowości w zakresie technologii ceramiki w poszczególnych fazach rozwojowych (analizy technologiczne na seriach prób ceramiki wyłonionych w ramach typów naczyń, w celu zbadania zależności pomiędzy morfologią a technologią ich wytwarzania, pierwotną funkcją poszczególnych form oraz uchwyceniu ewentualnych różnic chronologicznych i terytorialnych, także rekonstrukcji procesu wytwarzania ceramiki, tj. pozyskiwania i wyboru surowców, przygotowania i składu masy ceramicznej, metod lepienia oraz wypalania).

Działania prowadzące do osiągnięcia celów:

Na całość projektu składają się dwa elementy, tj. badania w zakresie chronologii bezwzględnej faz stylistyczno-rozwojowych (datowania 14C) oraz technologii ceramiki.

Stylistyczno-chronologiczne fazy kultury ceramiki wstęgowej rytej powiązane zostaną z wynikami datowań radiowęglowych. W celu wykonania serii dat radiowęglowych dla każdej fazy, do analizy przeznaczono 15 prób z wybranych stanowisk położonych w dorzeczu górnej Wisły.
Odnośnie rekonstrukcji procesu wytwarzania ceramiki prowadzone są analizy technologiczne: mineralogiczno-petrograficzne i fizyko-chemiczne (m.in. analiza szlifów pod mikroskopem polaryzacyjnym, obserwacje (SEM) i analizy (EDS) pod mikroskopem skaningowym, badania własności fizycznych naczyń). Badaniami objęto 195 prób naczyń kultury ceramiki wstęgowej rytej z kilkudziesięciu stanowisk archeologicznych w dorzeczu górnej Wisły.

Harmonogram projektu:

Kwerenda, wykonanie rysunków materiałów zabytkowych oraz dokumentacji pobranych prób
Wykonanie analiz 14C, mineralogiczno-petrograficznych i fizyko-chemicznych
Analiza i synteza wyników badań, przygotowanie tekstu monografii

Rezultaty:

Do podstawowych osiągnięć dotychczasowych badań zaliczyć można:

realizację projektu rozpoczęto w roku 2011. Pobrano wszystkie próby do badań i przekazano do laboratoriów. Obecnie przeprowadzane są kompleksowe analizy. Podstawowe wnioski sformułowane zostaną pod koniec r. 2012.

Planowane rezultaty:

Datowania 14C dla poszczególnych faz stylistyczno-chronologicznych kultury ceramiki wstęgowej rytej w dorzeczu górnej Wisły
Wyniki badań mineralogiczno-petrograficznych i fizyko-chemicznych umożliwiające rekonstrukcję procesu wytwórczego oraz pierwotnej funkcji różnych typów naczyń glinianych kultury ceramiki wstęgowej rytej
Rezultaty powyższych analiz pozwolą na ustalenie bezwzględnych ram periodyzacji wewnętrznej kultury ceramiki wstęgowej rytej i korelację jej rozwoju z sąsiednimi regionami; umożliwią także wskazanie ewentualnych różnic w stylistyce, czy elementach procesu wytwórczego pomiędzy poszczególnymi regionami osadniczymi kultury ceramiki wstęgowej rytej.

Aktualności

Referat na konferencji:

Settlement, Communication and Exchange around the Western Carpathians in European Context International Workshop at the Institute of Archaeology, University of Kraków October 27–28, 2012: Czekaj-Zastawny A., Rauba-Bukowska A. Technology of the oldest vessels in the upper Vistula River basin - imports against the local pottery.

Publikacje

Czekaj-Zastawny A. w druku. Linear pottery culture in the upper Vistula River basin - settlement patterns. In: The domestic space in LBK settlements, Verlag Marie Leidorf
Rauba-Bukowska A. w druku., New data on the distribution of the pottery finds in the LBK settlement at Brzezie 17 in Southern Poland. In: The domestic space in LBK settlements, Verlag Marie Leidorf

Informacje  o projekcie

Tytuł projektu: Między etnicznością a lokalnością. Pogranicza kulturowe w Mołdawii

Kierownik projektu: dr Derlicki Jarosław

Numer projektu: N N109 177234
Jednostka prowadząca projekt: Instytut Archeologii i Etnologii PAN
Źródło finansowania projektu: MNiSW

Kontakt:
- e-mail: derlicki@iaepan.edu.pl
- telefon: 22 620 2881

Wykonawcy

Jednostki zaangażowane w projekt:

Instytut Archeologii i Etnologii PAN

Zadania: zbiór materiałów terenowych (wywiadów etnograficznych)

Osoby zaangażowane w projekt:

Imię i nazwisko: dr Derlicki Jarosław
Zakres obowiązków: kierownik, wykonawca

Charakterystyka

Cel główny projektu:

Etnokulturowy krajobraz Mołdawii był tworzony na przestrzeni wielu stuleci. Ścierały się w nim wpływy rumuńskie, tureckie i słowiańskie. Od XVIII wieku do Besarabii zaczęli napływać tzw. zadunajscy przesiedleńcy, głównie Bułgarzy i Gagauzi, którzy z Bułgarii uciekali przed jarzmem tureckim, a także oczekiwali poprawy swego bytu na nowych terytoriach. Na terenie Budziaku, który stał się głównym celem ich osadnictwa wytworzyły się niezwykle interesujące kultury lokalne będące przedmiotem etnograficznych eksploracji prowadzonych w ramach projektu.

Cele szczegółowe projektu:

Celem projektu jest poszukiwanie powiązań między tym, co etniczne, a tym, co lokalne na pograniczu kulturowym, jakim jest Mołdawia. Dodać warto, że jest to teren specyficzny, w którym kwestie etniczne i narodowe kształtują się w sposób unikatowy. Jednocześnie obserwuje się tam pewną płynność tożsamości etniczno-narodowej, która często bywa jedynie sprawą deklaracji, szczególnie w mieszanych społecznościach lokalnych. Obserwacja i badania etnograficzne przeprowadzone w kilku takich społecznościach lokalnych pozwolą odpowiedzieć na fundamentalne pytanie: czym jest etniczność dla społeczności lokalnej, jakie miejsce w niej zajmuje i w jaki sposób się przejawia? Należy pamiętać, że w Mołdawii miały miejsce konflikty na tle etnicznym i narodowym (jeden z nich w Gagauzji). Dlatego też, wyniki przeprowadzonych tam badań mogą rzucić wiele światła na nasze pojmowanie tych zjawisk. Jednocześnie niezwykle interesujące jest funkcjonowanie społeczności mieszanych etnicznie. W jaki sposób określają się jako wspólnota? W jaki sposób przebiega w ich obrębie komunikacja, przekaz i negocjacja znaczeń? Są to zagadnienia bardzo ważne, tym bardziej, że otaczający nas świat jest coraz bardziej zróżnicowany, stając się stopniowo jednym, wielkim pograniczem kulturowym. W projekcie najistotniejsze będą pojęcia etniczności i lokalności oraz pograniczy kulturowych. Należy pamiętać, że na terenach monoetnicznych, zarówno wspólnoty lokalne, jak i kwestie etniczne funkcjonują w sposób odmienny od tych, występujących na obszarach wieloetnicznych i wielokulturowych. Inne są tam wyznaczniki społeczności lokalnej i w inny sposób kształtuje się tożsamość etniczno-narodowa. Z kolei na pograniczach, czynniki te są znacznie bardziej skomplikowane i wielowarstwowe. Bywa tak, że w ramach jednej społeczności wiejskiej istnieje ostry podział etniczny. Bywa i tak, że społeczność lokalna zupełnie nie przywiązuje znaczenia do kryteriów etnicznych. Oznacza to, że kwestie etniczne odciskają swoje piętno na wspólnotach lokalnych i vice-versa.

Działania prowadzące do osiągnięcia celów:

Etnograficzne badania terenowe (5 wyjazdów po 10-15dni) na terenie autonomii gagauskiej – Gagauz Yeri – w Mołdawii. Rozmowy z jej mieszkańcami, prowadzone według ustalonego kwestionariusza zawierającego pytania o kwestie etniczne i lokalne. Kwerendy w mołdawskich bibliotekach oraz współpraca z pracownikami Akademii Nauk Mołdowy. Publikacja monografii poświęconej wspomnianym zagadnieniom.

Harmonogram projektu:

Zadanie 1. Terenowe badania etnograficzne (5 wyjazdów) i opracowanie zebranych materiałów, miesiące: 1-21.
Zadanie 2. Analiza opracowanych materiałów i przygotowanie monografii, miesiące: 1-45.

Rezultaty:
Osiągnięte rezultaty:

Zbiór ponad 90 wywiadów etnograficznych,
Publikacja monografii: Między etnicznością a lokalnością. Pogranicze bułgarsko-gagauskie w Besarabii, red. J. Derlicki, IAE PAN, 2012.

Planowane rezultaty:

Zbiór materiałów terenowych i publikacja monografii

Publikacje

Między etnicznością a lokalnością. Pogranicze bułgarsko-gagauskie w Besarabii, red. J. Derlicki, IAE PAN, 2012

Informacje o projekcie

Tytuł projektu: Krajobraz i tożsamość: postrzeganie i rola tajgi i tundry wśród społeczności tubylczych w regionie Kołymy na Syberii

Kierownik projektu: dr Derlicki Jarosław

Jednostka prowadząca projekt: Instytut Archeologii i Etnologii PAN

Źródło finansowania projektu: MNiSW nr projektu IP 2010 007070

Kontakt:

e-mail: derlicki@iaepan.edu.pl
telefon: 22 620 28 81

Wykonawcy

Jednostki zaangażowane w projekt:

Nazwa jednostki: Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Zadania: zbiór materiałów źródłowych, przygotowanie publikacji

Osoby zaangażowane w projekt:

Imię i nazwisko: dr Derlicki Jarosław
Zakres obowiązków: kierownik, wykonawca

Charakterystyka

Cel główny projektu:

W społecznościach tubylczych, żyjących w bliskim kontakcie z otaczającą je przyrodą, krajobraz, przestrzeń, terytorium są postrzegane zupełnie inaczej niż przez nas, Europejczyków. Przyroda otaczająca syberyjskich autochtonów jest uduchowiona i żywa. Egzystencja poszczególnych wspólnot zależy od ciągłej negocjacji z duchami przyrody. Tradycyjne zajęcia, takie jak łowiectwo, rybołówstwo czy pasterstwo oraz szereg towarzyszących im czynności (np. wyrąb drzew, budowa domu, rozbicie obozu, itp.) wiąże się z nawiązaniem kontaktu z duchem-opiekunem danego miejsca (rzeki, lasu, polany, itd.), u którego należy wyprosić zgodę na wykonanie określonej czynności, składając jednocześnie symboliczną ofiarę. Oznacza to, że przestrzeń i krajobraz nie są tylko zjawiskiem geofizycznym czy biologicznym, ale mają również swój wymiar społeczny i kulturowy.

Cele szczegółowe projektu:

Celem projektu będzie określenie roli przestrzeni/krajobrazu w lokalnych społecznościach tubylczych. Należy pamiętać, że postrzeganie krajobrazu przez zbiorowości żyjące w bliskim kontakcie z przyrodą, znacznie różni się od naszego. W społecznościach łowiecko-rybackich cała otaczająca przyroda jest uduchowiona. Oznacza to, że egzystencja tych wspólnot zależy od ciągłej negocjacji z duchami przyrody. Polowanie, połów ryb czy wycięcie drzewa wiąże się z nawiązaniem kontaktu z duchem-opiekunem danego miejsca (lasu, rzeki, jeziora, itp.), u którego należy wyprosić zdobycz jednocześnie składając ofiarę. Planowane badania obejmą cztery sfery związane z krajobrazem. Po pierwsze będzie to kwestia terytoriów klanowych i ich transformacji w okresie radzieckim i współcześnie. Tradycyjny podział i wykorzystanie tych terytoriów przetrwało w zasadzie cały okres radziecki i dopiero w ostatnim okresie ulega gwałtownym przeobrażeniom, odciskając piętno na życiu miejscowej ludności. Po drugie, otaczająca tajga i tundra są postrzegane przez pryzmat tzw. „miejsc” (ros. mestnost’), z których każde posiada swego ducha-opiekuna i szereg właściwych tylko jemu cech. Interesująca wydaje się typologia tych „miejsc” oraz stosunków, w jakie wchodzą z nimi osoby je eksploatujące. Kolejną kategorią jest tzw. uczastek (działka) czyli wydzielone terytorium łowiecko-rybackie. Do rewolucji październikowej rdzenne społeczności żyły na uczastkach; były poniekąd częścią przyrody. Osiedlenie ich w osadach zmieniło ten porządek, w pewien sposób wyalienowało z tajgi i tundry. W tym kontekście interesujące wydaje się porównanie życia prowadzonego w wioskach i na uczastkach. Ostatnim aspektem projektu będzie badanie powiązań tożsamości etnicznej z krajobrazem. Wydaje się bowiem, że zachowanie na wzmiankowanym obszarze tradycji etnicznych jest możliwe tylko poprzez przetrwanie tradycyjnych sposobów gospodarki (myślistwo, rybołówstwo i hodowla reniferów). Te z kolei są determinowane właśnie przez krajobraz.

Działania prowadzące do osiągnięcia celów:

3-miesięczne badania terenowe na Syberii (zbiór materiałów źródłowych), kwerenda w archiwum w Jakucku, gromadzenie literatury przedmiotu, analiza materiałów, przygotowanie artykułów.

Harmonogram projektu:

Zadanie nr 1. Terenowe badania etnograficzne i opracowanie zebranych materiałów, miesiące 1-12.
Zadanie nr 2. Analiza opracowanych materiałów i przygotowanie publikacji, miesiące 1-12.

Rezultaty:

Planowane rezultaty:

Przygotowanie publikacji (artykułów) do czasopism z listy ERIH

Publikacje

Derlicki J. (2010): I am the son of Oliero. Yukaghir identity and land issues, AlterNative: An International Journal of Indigenous Peoples, Volume 6, Issue 3, s. 87-97.

Informacje o projekcie

Tytuł projektu: Elektroniczne wydanie Etnografii Polskiej w języku angielskim

Kierownik projektu: dr Derlicki Jarosław

Jednostka prowadząca projekt: Instytut Archeologii i Etnologii PAN
Źródło finansowania projektu: Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego nr projektu 32H 11 001380

Kontakt:

e-mail: derlicki@iaepan.edu.pl
telefon: 22 620 28 81

Wykonawcy

Jednostki zaangażowane w projekt:

Nazwa jednostki: Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Zakres obowiązków: koordynacja

Osoby zaangażowane w projekt:

Imię i nazwisko: dr Derlicki Jarosław
Zakres obowiązków: kierownik, koordynator

Imię i nazwisko: dr Anna Woźniak
Zakres obowiązków: koordynator

Charakterystyka

Cel główny projektu:

Celem projektu jest wydanie w języku angielskim w formie elektronicznej wybranych materiałów publikowanych na łamach Etnografii Polskiej w latach 1956-2011. W ramach projektu planuje się stworzenie profesjonalnej strony internetowej ze spisem treści wszystkich tomów i zeszytów EP oraz dostępem do wybranych materiałów w języku angielskim.

Cele szczegółowe projektu:

W pierwszej grupie znajdą się materiały, które w istotny sposób wzbogacają teoretyczny i metodologiczny warsztat etnologa. Nie chodzi tu bynajmniej o artykuły donoszące o nowinkach etnologicznych na świecie, tylko o te, które są przełomem w etnologicznych ustaleniach, takim jakim swego czasu był funkcjonalizm Malinowskiego, teoria etniczności Obrębskiego czy definicja narodu według Znanieckiego. Często bywa tak, że w Etnografii Polskiej publikowane są ‘odkrycia’, do których etnologia światowa dochodzi po latach (np. teoria stylów myślowych Ludwika Flecka). Wiele do powiedzenia w tej materii mają współcześni etnolodzy, na przykład Anna Malewska w kwestii etnologicznego rozumienia pojęcia dyskurs czy Dagnosław Demski rozpatrujący pogranicze kulturowe jako patchwork.
Do drugiej kategorii będą należały artykuły przedstawiające to, co dzieje się w polskiej etnologii. Interesująca jest w tym kontekście dyskusja na temat obiektywizmu i postmodernizmu, choć ciekawsza wydaje się kwestia tożsamości polskich etnologów – tego jak sami siebie postrzegają. W ostatnich latach dużym zainteresowaniem cieszyły się na Zachodzie prace poświęcone etnologii w krajach Europy Środkowej i Wschodniej. Można więc sądzić, że zagraniczny odbiorca będzie zainteresowany tym, co dzieje się w Polsce, zarówno w kwestii instytucyjno-infrastrukturalnej, jak i obowiązujących paradygmatów. Szczególnie interesujące będą tutaj omówienia przedstawiające transformację ‘ustrojową’ nauk etnologicznych w Polsce, np. wychodzenie spod wpływów nauk historycznych w kierunku humanistyczno-społecznym.
Trzecią kategorię będą stanowiły artykuły interesujące, to znaczy takie, które podejmują pewne zagadnienie w sposób nowatorski. W tej grupie znajdą się materiały typu ‘case studies’. Z jednej strony będą one przedstawiać etnografię Polski, np. zmiany zachodzące w tradycyjnej kulturze. Z drugiej strony, Polscy etnolodzy prowadzą obecnie badania na całym świecie i warto - wydaje się - przedstawić ich dorobek szerszej publiczności. Wiele do powiedzenia mamy w kwestii badań prowadzonych w krajach dawnego ZSRR, ale też opublikowano w Etnografii Polskiej mnóstwo interesujących artykułów o bardzo egzotycznych zakątkach. Nie są to, być może, materiały w istotny sposób wpływające na teoretyczny krajobraz etnologii, ale z pewnością poszerzające zasób wiedzy o niej.

Działania prowadzące do osiągnięcia celów:

Stworzenie strony internetowej, przetłumaczenie wybranych artykułów, publikowanych w Etnografii Polskiej w latach 1956-2011 i umieszczenie ich na stronie internetowej.

Harmonogram projektu:

Zadanie nr 1. Wykonanie tłumaczeń artykułów, proofreading, redakcja tekstów, przygotowanie plików PDF, miesiące 1-24.
Zadanie nr 2. Projekt i wykonanie strony internetowej, zakup domeny i miejsca na serwerze, umieszczenie artykułów na stronie www, miesiące 1-24.

Planowane rezultaty:

Stworzenie strony internetowej, przetłumaczenie wybranych artykułów, publikowanych w Etnografii Polskiej w latach 1956-2011 i umieszczenie ich na stronie internetowej.