Dr hab. Kamila Baraniecka-Olszewska

Ośrodek Etnologii i Antropologii Współczesności

Zespół Antropologii Niezdyscyplinowanej

kbaraniecka@iaepan.edu.pl

https://pan-pl.academia.edu/KamilaBaranieckaOlszewska

Zainteresowania badawcze:

Moje zainteresowania badawcze dotyczą trzech obszarów: antropologii religii, tzw. performance studies oraz reprezentacji przeszłości we współczesnej kulturze. Korzystając z interdyscyplinarnych narzędzi etnologii, teatrologii, religioznawstwa, a także historii skupiam się w badaniach na analizie zjawisk ogólnie określanych jako wykonania kulturowe (cultural performances). Pierwszy projekt badawczy wynikający z przyjęcia tej perspektywy interpretacyjnej związany były z Meksykiem i tamtejszymi danzas towarzyszącymi świętom religijnym, a także z szesnastowiecznym teatrem ewangelizacyjnym w Nowej Hiszpanii. W kolejnym projekcie skupiłam się na badaniach misteriów męki Pańskiej w Polsce, a przede wszystkim na relacjach performatywności i doświadczenia religijnego. Interpretując te zagadnienia połączyłam kategorie antropologii doświadczenia z koncepcją performance, co pozwoliło mi na wykazanie roli praktyki oraz zmysłowego kontaktu ze świętością w przeżyciu religijnym. Kontynuując teoretyczny wkład w rozwój tych dwóch gałęzi humanistyki zajęłam się badaniami nad rekonstrukcją historyczną w Polsce. Usytuowałam je w ramach prowadzonej przez historyków refleksji nad reprezentacją historii, co pozwala mi przyjrzeć się nie tylko samemu przeżywaniu przeszłości, ale także przedmiotowi tych doznań, czyli konstruowania wizji przeszłości przez odtwórców. Moje studia nad rekonstrukcją nie ograniczają się jednak wyłącznie do analizy samych wykonań kulturowych, lecz dotykają także zagadnień tożsamości, nacjonalizmu, ideologii oraz praktyki autentyczności.

 

Wybrane publikacje:

Monografie:

Baraniecka-Olszewska K. (2018). Reko-rekonesans: praktyka autentyczności. Antropologiczne studium odtwórstwa drugiej wojny światowej w Polsce. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki.

Baraniecka-Olszewska K. (2017). The Crucified. Contemporary Passion Plays in Poland. Berlin–Boston: De Gruyter.

Baraniecka-Olszewska K. (2013). Ukrzyżowani. Współczesne misteria męki Pańskiej w Polsce, Seria Monografie FNP. Toruń: Wydawnictwo UMK.

 

Artykuły w czasopismach:

Baraniecka-Olszewska K. (2019). The Sarrasani Circus in Opole. On Entertainment in the City in the First Decades of the 20th Century. Acta Ethnographica Hungarica, 64(1), 93-110.

Baraniecka-Olszewska K. (2019). On the Performative Power of Stereotypes: WWII Historical Reenactment and National Identities. Revue des Études Sud-Est Européenes, 57(1-4), 51-61.

Baraniecka-Olszewska K. (2018). Rola ciała w transmisji wiedzy o przeszłości. Źródła pozadyskursywne w badaniach antropologicznych nad rekonstrukcją historyczną. Etnografia Polska, 62, 221-231.

Baraniecka-Olszewska K. (2018). Natura Sanat: On Ecological Aspects of Healing Miracles in Kalwaria Pacławska, Poland. Journal of Global Catholicism, 2(2), 26-55.

Baraniecka-Olszewska K. (2018). Stereotypes in the Service of Anthropological Inquiry: Pilgrims from Ukraine in the Kalwaria Pacławska Sanctuary. Ethnologia Polona, 38, 89-106.

Baraniecka-Olszewska K. (2016). O Wielkim Odpuście w Kalwarii Pacławskiej ponownie. Refleksja nad antropologią pielgrzymek. Etnografia Polska, 60(1-2), 27-42.

Baraniecka-Olszewska K. (2016). Religious Event as a Time Machine. On Creative Power of Performance in Transforming City Space. Journal of Urban Ethnology, 14, 221-234.

Baraniecka-Olszewska K. (2016). Управление чувственными формами: оптимизация, максимизация и эффективность. Торжество в Кальварии Пацлавской. ГОСУДАРСТВО, РЕЛИГИЯ, ЦЕРКОВЬ в России и за рубежом, 34, 148-171.

Baraniecka-Olszewska K. (2016). Re-enacting Historical Slavic Rites in Contemporary Poland: the Rękawka Fair in Cracow. Anthropological Journal of European Cultures, 25(1-2), 118-135.

Baraniecka-Olszewska K. (2015). Naprzód do przeszłości! Rekonstrukcje historyczne między historią a teraźniejszością. Etnografia Polska, 59, 87-95.

Baraniecka-Olszewska K. (2014). The Role of the Religious Crowd in the Mass Catholic Events: the Passion Play and Nativity Play in Warsaw. Anthropological Notebooks, 20(2), 27-43.

Baraniecka-Olszewska K. (2014). Golgotha on City Peripheries. The Passion Play in Bydgoszcz Fordon. Folklore: Electronic Journal of Folklore, 56, 76-96.

 

Rozdziały w monografiach zbiorowych:

Baraniecka-Olszewska K. (2018). Praktyki pamięci. Inscenizacje rzezi wołyńskiej jako przedmiot sporu o pamięć. W: Z. Bogumił, A. Szpociński (red.), Stare i nowe tendencje w obszarze pamięci społecznej (179-195). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Baraniecka-Olszewska K. (2018). Sanctified Past. The Pilgrimages of Polish Re-enactors to World War II Battlefields. W: J. Eade, M. Katić (eds.), Military Pilgrimage and Battlefield Tourism. Commemorating the Dead (125-146). London-New York: Routledge.

Baraniecka-Olszewska K. (2017). Skazani na wieczne zapomnienie czy upamiętnieni? O reprezentowaniu wroga w rekonstrukcji historycznej drugiej wojny światowej. W: Justyna Budzińska, Edyta Głowacka-Sobiech, Bernadette Jonda (red.), Niepamięć wojny. Europa Środkowo-Wschodnia w XX/XXI wieku (193-206). Poznań: Instytut Historii.

Baraniecka-Olszewska K. (2017). Historical Reenactment in Photography: Familiarizing with the Otherness of the Past?. W: D. Demski, A. Kassabova, I. Sz. Kristóf, L. Laineste, K. Baraniecka-Olszewska (eds.), The Multi-Mediatized Other. The Construction of Reality in East-Central Europe, 1945–1980 (590-614). Budapest: L’Harmattan.

Baraniecka-Olszewska K. (2016). “I Wanted to Play Judas.” Performativity as an Element of Personal Religiosity. W: C. Saraiva, P. J. Margry, L. Obadia, K. Povedák, J. Mapril (eds.), Experiencing Religion. New Approaches to Personal Religiosity (13-29). Zürich: Lit Verlag.

Baraniecka-Olszewska K. (2015). Shifting Symbolic Boundaries: Re-enacting Nazi Troops in Contemporary Poland. W: P. Hristov, A. Kassabova, E. Troeva, D. Demski (eds.), Contextualizing Changes: Migrations, Shifting Borders and New Identities in Eastern Europe (62-71). Sofia: Institute of Ethnology and Folklore Studies with Ethnographic Museum BAS, Institute of Archeology and Ethnology PAS.

Baraniecka-Olszewska K. (2014). The Third Twin: a Post-Mortem Image of Polish President Lech Kaczyński. On the Performative power of Mourning. W: I. Povedák (ed.), Heroes and Celebrities in Central and Eastern Europe (137-152). Szeged: Department of Ethnology and Cultural Anthropology.

 

Redakcje monografii zbiorowych:

Baraniecka-Olszewska K., Kabzińska I., Tangad O. (red.). (2018). Lokalne i globalne perspektywy azjanistyczne. Warszawa: IAE PAN, Fundacja Przyjaciół PAN.

Demski D., Kassabova A., Sz. Kristóf I., Laineste L., Baraniecka-Olszewska K. (eds.). (2017). The Multi-Mediatized Other. The Construction of Reality in East-Central Europe, 1945–1980. Budapest: L’Harmattan.

Demski D., Laineste L., Baraniecka-Olszewska K. (eds.). (2015). War Matters. Constructing Images of the Other (1930’s to 1950s). Budapest: L’Harmattan.

Demski D., Sz. Kristof I., Baraniecka-Olszewska K. (eds.). (2013). Competing Eye. Visual Encounters with Alterity. Budapest: L’Harmattan.

Demski D., Baraniecka-Olszewska K. (eds.). (2010). Images of the Other in Ethnic Caricatures of Central and Eastern Europe. Warszawa: IAE PAN.

 

Aktualnie prowadzone projekty:

„Historia w otoczeniu: antropologiczne studium uczestnictwa w przedstawieniach historycznych w Polsce”, OPUS NCN, nr 2017/27/B/HS3/00990

Czerpiąc inspirację z pilotażowych badań nad uczestnictwem w rekonstrukcjach historycznych oraz koncepcji ambient faith (wiara w otoczeniu) (Engelke 2012), zamierzam zbadać konstruowanie, negocjowanie oraz wykorzystanie ambient history (historii w otoczeniu) w wybranych społecznościach lokalnych w Polsce. Chcę wprowadzić pojęcia historii w otoczeniu oraz otoczenia (ambience) do refleksji nad reprezentacjami historii w kulturze, by przyjrzeć się uczestnictwu w kulturze historycznej (Szpociński 2010) i skupić się w refleksji na publiczności wydarzeń historycznych. Studia nad przejawami przeszłości w kulturze „zachodniej”, które analizują, w jaki sposób historia wpływa na kształt sfer prywatnej i publicznej, silnie zależą od relacji oraz podziału prywatne–publiczne. Proponując nowe ujęcie w badaniach nad prywatnym/publicznym, projekt ten wypełnia lukę we współczesnej refleksji naukowej wynikającą z braku krytycznego rozumienia sfery, w jakiej przeszłość jest doświadczana oraz użytkowana.

 

Wybrane ukończone projekty:

„Doświadczenie przeszłości. Antropologiczne studium reprezentacji historii w polskiej kulturze współczesnej”, Opus NCN, nr 2011/03/B/HS3/04686

Projekt skupiał się na etnograficznych badaniach terenowych nad rekonstrukcją historyczną w Polsce. Studia te objęły odtwórstwo epok od X do XX wieku, konkretnie do drugiej wojny światowej. Były one prowadzone podczas ponad czterdziestu zlotów, pikników, inscenizacji bitew, a także uroczystości państwowych na terenie całego kraju. Głównym celem projektu było uchwycenie istoty doświadczania przeszłości we współczesnej kulturze właśnie na przykładzie rekonstrukcji historycznej. Ponadto istotne było określenie, jak oddolna refleksja nad historią wpisana jest we wzajemną relację z innymi kulturowymi projekcjami przeszłości, np. pamięcią zbiorową, dziedzictwem kulturowym, polityką historyczną, oraz jak elementy te wpływają na doświadczanie przeszłości w rekonstrukcji. Odtwórstwo historyczne okazało się polem walki o „autentyczną” wizję przeszłości, lecz autentyczność ta oceniana jest według kryteriów wewnętrznych dla danego środowiska. Badania pokazały również, że działalność przez wiele osób krytykowana jako z gruntu nieautentyczna, stanowi przykład oddolnie wypracowywanej praktyki autentyczności.

 

Nagrody i stypendia:

2017–2019 – stypendium Ministra Nauki dla wybitnych młodych naukowców

2016 – wygrana w konkursie TRANSLACJE FNP

2014 – stypendium START Fundacji na rzecz Nauki Polskiej

2013 – stypendium START Fundacji na rzecz Nauki Polskiej

2013 – publikacja książki Ukrzyżowani. Współczesne misteria męki Pańskiej w serii Monografie FNP