• Polski
  • English
  • AA+A++
Dr Halina Dobrzańska

Halina Dobrzańska, doktor

Ośrodek Archeologii Gór i Wyżyn IAE PAN

 

halinadob@yahoo.pl

iaepan.academia.edu/HalinaDobrzańska

 

Zainteresowania badawcze i obszar badań:

W obszarze moich zainteresowań badawczych znajdują się studia nad archeologicznym krajobrazem. Tematyka ta jest rzadko podejmowana przez archeologów zajmujących się okresem rzymskim. Wynika to z braku przekonania co do wartości poznawczych płynących z badań nad stosunkami między ludźmi a ich otoczeniem, w aspekcie ich wzajemnego współistnienia, a zwłaszcza postrzegania krajobrazu przez człowieka. Wymienione badania rozszerzają możliwości interpretacyjne osadnictwa, wykraczające daleko poza dominujące schematy. Powstawanie krajobrazu archeologicznego jest wyrazem zamieszkiwania ludzi w otaczającym ich środowisku. Jego poznanie wymaga integracji zarówno wszechstronnych studiów dotyczących środowiska paleogeograficznego jak i wiedzy archeologicznej na temat sposobów bycia człowieka w świecie, w przeszłości. Celem realizowanych studiów jest także wytwórczość pozarolnicza, zwłaszcza ośrodki produkcji ceramiki wykonanej na kole na obszarze środkowej Europy w okresie rzymskim, badane w aspektach technologicznym, społecznym, gospodarczym i wierzeniowym, z wykorzystaniem osiągnięć innych nauk. Prowadzę także badania nad relacjami koczowników z ludnością osiadłą w Eurazji, w pierwszych wiekach naszej ery.

Wybrane publikacje:

Monografie:

 

Dobrzańska H. (1990). Osada z późnego okresu rzymskiego w Igołomi, woj. krakowskie. Część I. Materiały. Wrocław-Warszawa-Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Dobrzańska H. (1990). Osada z późnego okresu rzymskiego w Igołomi, woj. krakowskie. Część II. Kraków: Instytut Archeologii i Etnologii PAN. Secesja.

Artykuły w czasopismach (wybór)

Dobrzańska H. Kalicki T. (2018). Osadnictwo ludności kultury przeworskiej na równinach zalewowych w zachodniej części Kotliny Sandomierskiej. Archeologia Polski, 63, 119-143

Dobrzańska H.Wilczyński J. Zastawny A. (2016). The settlement of the Baden culture at site 1 in Zofipole, Kraków dostrict (research of excavation contucted in 1986).Sprawozdania Archeologiczne, 68, 223-262.

Dobrzańska H. Kalicki T. (2015). Morphology and land use of floodplains in the western part of Sandomierz Basin (southern Poland, Central Europe) in the Roman period.Quaternary International, 370, 100-112.

Dobrzańska H. Kalicki T. (2013).Climate and man in the Cracow region (3rd century BC- 7th century AD).Archaeologia Polona, 49, 135-151.

Dobrzańska H. Kalicki T. Szmoniewski B. Sz. (2009).Przemiany środowiska geograficznego w rejonie Krakowa w okresie rzymskim i we wczesnym średniowieczu. Prace Komisji Paleogeografii Czwartorzędu Polskiej Akademii Umiejętności, 7, 7-31.

Dobrzańska H. Piekarczyk J. (2008). Forming techniques of Roman Period grey vessels: the ultrasonic testing method.Archaeologia Polona,46, 225-240.

Dobrzańska H., Kielski A., Wodnicka K. (2008). Firing conditions and properties of the Roman Period grey ceramics.Archaeologia Polona, 46, 241-250.

Dobrzańska H., Marciniak A., Szmoniewski B. Sz. (2006). The Twelfth Annual Meeting of the European Association of Archaeologists, Kraków, 19th - 24th September 2006.Acta Archaeologica Carpathica,41, 179-185.

Dobrzańska H., S. Pietrzak S., Szmoniewski B. Sz. (2005). Naczynie z dziegciem z wczesnosłowiańskiej osady w Igołomi [w:] Roślinne ślady człowieka. K. Wasylikowa, M. Litynska-Zając, A. Bieniek (red).Botanical Guidebooks, 28, 231-246.

Dobrzańska H., Kalicki T., Lityńska-Zając M. (2005). Czarne dęby w aluwiach Wisły w rejonie Krakowa - wskaźnik zmian klimatycznych czy działalność człowieka? K. Wasylikowa, M. Litynska-Zając, A. Bieniek (red.). Botanical Guidebooks, 28, 123-137.

Dobrzańska H. (2003). Zofipole koło Krakowa - ośrodek produkcji ceramiki i rezerwat archeologiczny z piecami garncarskimi ( III-IV w. n.e.).Materiały Ceramiczne 54(2), 47-52.

Dobrzańska H., Kalicki T. (2003). Człowiek i środowisko w dolinie Wisły koło Krakowa, w okresie od I do VII w. n.e. Archeologia Polski, 68(1-2, 25-55.

Dobrzańska H., T. Herbich T. (2003). Zofipole, Interdisciplinary research project: fieldwork results. Archaeologia Polona, 41, 91-101.

Dobrzańska H., Kielski A., Wodnicka K., Żurek U. (2002) Archeologiczna ceramika ogniotrwała na przykładzie Zofipola. Materiały Ceramiczne, 54 (2) 62-70.

Dobrzańska H., Piekarczyk J. (1999-2000). Ultrasonic testing of ceramic vessels of Roman Period from the production centre at Zofipole. Acta Archaeologica Carpathica35, 89-111.

Dobrzańska H., Wielowiejski J. Domżalski K. (1998) Römische Importe aus dem Grab in Giebułtów (Polen) im Licht der neusten Forschung. Novaensia 10, 264-277.

Dobrzańska H. (1998). Osada wczesnosłowiańska w Igołomi. Archaeoslawica, 3, 71-114.

Dobrzańska H., Wielowiejski J.(1997) The Early Roman high-status elite grave in Giebułtów near Cracow. Materiały Archeologiczne 30, 81-102.

Dobrzańska H. (1995). Kultura przeworska na wyżynach lessowych zachodniej Małopolski w okresie rzymskim - główne problemy badawcze. Sprawozdania Archeologiczne 47, 33-53.

Dobrzańska H., Pawlikowski M., Mohamed  M. Ibrahim. (1995) Mineralogical Studies of Late Roman pottery from settlement at Mysławczyce, Proszowice Commune. Sprawozdania Archeologiczne 47, 271-294.

Dobrzańska H., Marasik-Bielejec E., Pawlikowski M. (1992). Identity, similarity and differentiation, according to the example of pottery from Zofipole, Cracow Province. Archaeologia Polona 30, 75-85.

Dobrzańska H., Rydzewski J. (1992). Elementy zakarpackie w materiałach kultury trzcinieckiej z osady w Mysławczycach, woj, krakowskie. Acta Archaeologica Carpathica 31, 91-106.

Dobrzańska H. (1981). Z zagadnień gospodarki ludności kultury przeworskiej w okresie rzymskim na obszarze Małopolski. Acta Archaeologica Carpatica 21, 259-271.

Dobrzańska H. (1980). Zagadnienie datowania ceramiki toczonej w kulturze przeworskiej. Archeologia Polski 24, 87-152.

 

Artykuły w publikacjach książkowych zbiorowych (wybór):

Dobrzańska H. (2018).Osadnictwo okolic Giebułtowa w okresie rzymskim. W: B. Niezabitowska-Wiśniewska, S. Sadowski, M. Stasiuk-Cyran, M. Erdrich (red.) Studia Barbarica. Profesorowi Andrzejowi Kokowskiemu w 65. rocznicę urodzin, tom 1(238- 251). Lublin: Instytut Archeologii UMCS.

Dobrzańska H. (2015). Ośrodki wytwórczości ceramiki kultury przeworskiej  w dolinie Wisły na wschód  od Krakowa i nad Rabą w kontekście geograficznym i kulturowym. W:L. Tyszler, E. Droberjar (red.)Archeologia Barbarzyńców.Barbari Superiores et Inferiores (389-407). Łódź-Wieluń: Uniwersytet Łódzki.

Bodzek J., Dobrzańska H. (2014). Starożytne monety rzymskie znalezione w Mysławczycach. W:R. Madyda-Legutko, J. Rodzińska-Nowak (red.), Honoratissimum assensus genus est armis Laudera. Studia dedykowane Profesorowi Piotrowi Kaczanowskiemu z okazji siedemdziesiątej rocznicy urodzin (303-315). Kraków: Instytut Archeologii UJ.

Dobrzańska H. (2014). W kwestii pochodzenia ceramiki wykonanej na kole garncarskim w kulturze Przeworskiej. W: A. Michałowski, M. Teska, M. Żółkiewski (red.), Viator per devia scientiae intinera.Studia nad problematyką okresów przedrzymskiego, rzymskiego, wędrówek ludów i wczesnego średniowiecza(283-290). Seria Archeologia UAM 53. Poznań: Instytut Prahistorii UAM.

Dobrzańska H. (2013). Les ateliers de potiers de la période romaine en Pologne – projet “La vallée de la Vistule. W: B. Sz. Szmoniewski (red.), Archeologie, Numéro spécial des Annales de l’Académie Polonaise des Sciences Centre Scientifique á Paris, 8 (79-115). Varsovie-Paris: Académie Polonaise des Sciences.

Dobrzańska H., Kalicki T., Szmoniewski B. Sz. (2013). Natural and human impact on land use change in the Vistula river valley downstream of Cracow in the La Tène to early Medieval period.W: S. Kadrow, P. Włodarczak (red.),Environment and subsistence – forty years after Janusz Kruk’s « Settlement studies.. » (359-380). Studia nad Pradziejami Europy Środkowej 11: Rzeszów-Bonn.

Sergej J., Dobžan’ska G. (2012). Germanskie paradnye kop’ja II-III vv.n.e.s sarmatskimi znakami. W: D. V. Žuravlev, K. B. Firsov(red.) Evrazija v skifo-sarmatskoe vremja. Pamjati Iriny Guščinoj(494-509. Trudy Gosudarstvennogo Istoričeskovo Muzeja 191. Moskva.

Dobrzańska H.(2011). Roman period grey pottery production near Cracow: geographical, technological and social dimensions. W: J. Bemmann, M. Hegewisch, M. Meyer, M. Schmauder (red.), Drehscheibentöpferei im Barbaricum. Technologietransfer und professinalisierung eines Handwerks am Rande des Römischen Imperiums. Akten der Interbationalen Tagung in Bonn vom 11. bis 14. Juni 2009(259-284). Bonner Beiträge zur Vor- und Frügeschichtlichen Archäologie 13.

Dobrzańska H. Kalicki T. Szmoniewski B. Sz. (2009). Uwarunkowania środowiskowe wytwórczości pozarolniczej w okresie rzymskim i wczesnośredniowiecznym w dolinie Wisły koło Krakowa. W: L. Domańska, P. Kittel, J. Forysiak (red.) Środowiskowe uwarunkowania lokalizacji osadnictwa, Środowisko - Człowiek - Cywilizacja, tom 2 (155-174). Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.

Dobrzańska H. (2008). Zagadnienie dużych ośrodków produkcji ceramiki szarej w środkowoeuropejskim Barbaricum: przypadek Zofipola k. Krakowa. W: A. Błażejewski (red.), Ceramika warsztatowa w środkowoeuropejskim Barbaricum (175-203). Wrocław: Instytut Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego.

Dobrzańska H., Piekarczyk J. (2005). Celtic grey pottery from Poland: thrown or not thrown. W: H. Dobrzańska, V. Megaw, P. Poleska (red.)Celts on the margin. Studies in European cultural interaction 7th BC-1st AD dedicated to professor Zenon Woźniak (207-211). Kraków: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.

Dobrzańska H. (2005) Okres rzymski i początek wczesnego średniowiecza w Jurze Ojcowskiej. W: J. Lech, J. Partyka (red.) Jura Ojcowska w pradziejach i  początkach państwa polskiego(507-546). Ojców:Wydawnictwo Ojcowskiego Parku Narodowego.

Kalicki T., Dobrzańska H., Calderoni G. (2005). Paleogeografia doliny Wisły poniżej Niepołomic w okresie rzymskim. W: A. Kotarba, K. Krzemień, J. Świechowicz (red.) Współczesna ewolucja rzeźby Polski. VII Zjazd Geomorfologów Polskich. Kraków, 19-22 września 2005 (171-176). Kraków.

Dobrzańska H., Kielski A., Wodnicka K. (2004). Ścieralność ceramiki “siwej” - zjawisko kulturowe czy technologiczne? W: J. Garncarski (red.) Okres lateński i rzymski w Karpatach polskich. Materiały z konferencji(679-690). Krosno: Muzeum Podkarpackie.

Dobrzańska H., Kalicki T. (2004). Man and Environment in the Vistula River Valley Near Cracow from the 1st to the 7th Century AD. W: H. Dobrzańska, E. Jerem T. Kalicki (red.)The Geoarchaeology of River Valleys (105-141) Budapest: Archaeolingua, Series Minor, tom 18.

Dobrzańska H., Kalicki T., Calderoni G., Lityńska-Zając M. (2004). Pottery and environment: the Roman period production centre at Zofipole (Cracow, southern Poland). W: Acts of the XIVth UISPP Congress, University of Liège, Belgium, 2-8 September 2001, Section 3:  Paleoecology. General Sessions and Posters(83-90). 0xford: BAR International Series tom 1271.

Dobrzańska H., Kalicki T. (2004) Interakcja człowiek środowisko w dolinie Wisły koło Krakowa, w okresie od I do VII w. n.e. W:D. Abłamowicz, Z. Śnieszko (red.) Zmiany środowiska geograficznego w dobie gospodarki rolniczo-hodowlanej. Studia z obszaru Polski(315-332). Katowice: Muzeum Śląskie w Katowicach.

Dobrzańska H. (2001). Contacts between Sarmatians and the Przeworsk Culture community. W: E. Istvánovits, V. Kulcsár (eds.), International Connections of the Barbarians of the Carpathian Basin in the 1st-5th centuries A.D. Proceedings of the international conference held in 1999 in Aszód and Nyiregyháza(101-115).Aszód-Nyiregyháza.

Dobrzańska H. (2000). Ośrodek produkcji ceramiki “siwej” z okresu rzymskiego w Zofipolu.W: J. Rydzewski (red.), 150 lat Muzeum Archeologicznego w Krakowie (37-68). Kraków: Muzeum Archeologiczne.

Dobrzańska H. (2000). Early Roman pottery imports from the Northern Pontic area and Asia Minor found in Poland - hellenistic traditions and Roman design (337-340).Rei Cretariae Romanae Favtorvm 36.

Dobrzańska H. (1997). The import of ceramic vessels in the Przeworsk Culture of the Roman Period: the case of Giebułtów. W: A. Buko, W. Pela (red.), Imported and Locally Produced Pottery: Methods of Identification and Analysis (25-40). Warszawa.

Dobrzańska H. (1997). Kultura przeworska w okresie rzymskim. W: K. Tunia (red.) Z archeologii Małopolski. Historia i stan badań zachodniomałopolskiej wyżyny lessowej (331-382). Kraków. Instytut Archeologii i Etnologii PAN.

Dobrzańska H. (1993). The site of the Late Roman period at Igołomia, near Cracow. The settlement of potters or potters in the settlement? W:Actes du XIIe Congres International des Sciences Préhistoriques, Bratislava 1-7 Septembre 1991 (379-385). Bratysława.

Dobrzańska H.(1992) The Site at Mysławczyce, Cracow Province, against the Background of the Roman Period Settlement in the Lower Szreniawa Basin. W: K. Godłowski, R. Madyda-Legutko (red.), Probleme der relativen und absoluten  Chronologie ab Latènezeit bis zum Frühmittelalter(197-206). Kraków: Uniwersytet Jagielloński – Instytut Archeologii. Secesja.

Dobrzańska H. (1986) Problem der Genese der Drehscheibenkeramik in der Przeworsk-Kultur. W:Urzeitliche und Frühhistorische Besiedlung der Ostslowakei in Bezug zu den Nachbargebieten(252-258). Nitra.

Dobrzańska H. (1982). Ceramika toczona jako wyraz zmian zachodzących w kulturze przeworskiej we wczesnej fazie późnego okresu rzymskiego (90-98).Scripta Archaeologica 2.

Dobrzańska H. (1982). Fizikochimičeski izsledvanija na keramika ot archeologičeski razkopki v Polša (17-26). Interdisciplinarni Izsledvanija 9.Sofia.

 

Redakcja monografii:

1. De Sena E., Dobrzańska H. (red.). (2011). Roman Empire and Beyond. Archaeological and Historical research on the Romans and Native Cultures in Central Europe. Oxford: BAR International Series 2293.

2. Dobrzańska H., Szmoniewski B. Sz., Ryba K. (red.). (2006).European Association of Archaeologists, 12th Annual Meeting, Cracow, Poland 19-24 September 2006. Abstracts Book. Kraków: Instytut Archeologii I Etnologii PAN.

3. Dobrzańska H., Megaw V., Poleska P. (red.). (2005) .Celts on the margin. Studies in European cultural interaction 7th BC-1st ADdedicated to Professor Zenon Woźniak. Kraków:Instytut Archeologii I Etnologii PAN.

4. Dobrzańska, Jerem E. , Kalicki T. (red.). (2004).The Geoarchaeology of River Valleys, Budapest:Archaeolingua, SeriesMinor, tom 18.

 

Ukończone projekty

Projekty realizowane w ramach umów międzynarodowych Polskiej Akademii Nauk

1. Polsko-rumuński projekt badawczy na lata 2006-2008 w ramach porozumienia o współpracy naukowej między PAN i Państwowym Uniwersytetem Sztuki w Bukareszcie. Temat : Badania eksperymentalne w archeologii.

Glina i drewno w obróbce cieplnej (Europa Środkowa w okresie rzymskim i we wczesnym średniowieczu).

Kordynator ze strony polskiej dr Halina Dobrzańska, wspólpraca dr Bartłomiej Sz. Szmoniewski, ze strony rumuńskiejkoordynował projekt prof. Dragos Gheorgiu. W ramach projektu wykonano eksperymentalne wypały ceramiki podjęto prórby otrzymania dziegciu.

2. Polsko-rumuński projekt badawczy na lata 2008-2010 w ramach porozumienia o współpracy naukowej między PAN i Instytutem Archeologii i Sztuki Rumuńskiej Akademii Nauk.

Temat: Transkarpackie związki kulturowe w pierwszym tysiącleciu naszej ery.

a) interakcje kulturowe w Transylwanii od okresu lateńskiego do okresu wczesnego średniowiecza.

b) ludność kultury przeworskiej w północno zachodniej Rumunii

c) Kultura wczesnosłowiańska w południowej Polsce i Transylwanii: podobieństwa i różnice.

3.Polsko –chiński projekt badawczy na lata 2011-2015 realizowany w ramach umowy między PAN i Chińską AkademiąNauk Społecznych.

Temat projektu badawczego: Koczownicy euroazjatyckich stepów w relacjach z cesarstwami rzymskim, bizantyjskim i chińskim. Kontakty, związki, konflikty.

Kordynator ze strony polskiej Halina Dobrzańska, współpraca Aleksander Paroń, Bartłomiej Sz. Szmoniewski, ze strony chińskiej koordynowała projekt Li Jinxiu, współpracowali Qinggeli i Jia Yiken.

 

Nagrody i stypendia:

Srebrny Krzyż Zasługi

 

Członkowstwo w organizacjach

Komisja Archeologiczna Krakowskiego Oddziału PAN – członek , wcześniej sekretarz naukowy Komisji i członek jej zarządu .

Europejskie Towarzystwo Archeologiczne (EAA) – członek, wcześniej:

koordynator międzynarodowego kongresuEuropean Association of Archaeologists, 12th Annual Meeting, Cracow, Poland 19-24. 09. 2006

członek Rady EAA (2010-2013).

Stowarzyszenie Archeologów Środowiskowych