Prof. dr hab. Henryk Mamzer
Ośrodek Studiów Pradziejowych i Średniowiecznych w Poznaniu Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk
mamzer@gazeta.pl
Zainteresowania badawcze:
Problematyka schyłkowego okresu starożytności i wczesnego średniowiecza, filozofia archeologii, filozofia kultury.
Wybrane publikacje:
Monografie:
Studia nad metalurgią żelaza na terenie północno-wschodniej Bułgarii we wczesnym średniowieczu (1988).
Archeologia i dyskurs. Rozważania metaarcheologiczne (2004).
Artykuły w czasopismach:
Mamzer H. (1972). Wczesnośredniowieczne osadnictwo w Siedleminie, pow. Jarocin, Fontes Archaeologici Posnanienses, t. 22, 60–94.
Mamzer H. (1973). Materiały wczesnośredniowieczne z Jankowa (stanowisko 1), pow. Inowrocławski, Slavia Antiqua, t. 20, 143 – 174.
Mamzer H. (1976). Z problematyki badań nad starożytną i wczesnośredniowieczną metalurgią żelaza w Bułgarii, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, t. 24, 295-305.
Mamzer H. (1979). Technologia produkcji przedmiotów żelaznych ze Styrmen nad Jantrą w Bułgarii, Slavia Antiqua, t. 25, (1978), 225–243.
Mamzer H. (1983). Problematyka badań wykopaliskowych na osadzie hutniczej z okresu wpływów rzymskich w Psarach, woj. Leszno, Sprawozdania Archeologiczne, t. 34, 141–152.
Mamzer H. (1984). Badania nad starożytnym hutnictwem żelaza w rejonie rzeki Baryczy, Wiadomości Hutnicze, t. 40, nr 3, 87–91.
Mamzer H. (1984). A Chronology of the Metallurgic Site in Psary, Leszno Voivodship, in the Light of C-14 Dating, Archaeologia Polona, t. 23, (1984), 67–85 (współautor: M.F. Pazdur).
Mamzer H. (1985). Doc. dr hab. Aleksander Dymaczewski (19. II. 1930 – 6. III. 1984), Sprawozdania Archeologiczne, t. 37, 319–324.
Mamzer H. (1985). Problem rozwoju metalurgii żelaza w Europie Środkowej u schyłku starożytności, Przegląd Archeologiczny, t. 32, 69–103.
Mamzer H. (1985). Społeczno – gospodarcze aspekty rozwoju metalurgii żelaza na terenie Bułgarii Naddunajskiej w okresie wczesnego średniowiecza, Balcanica Posnaniensia, t. 2, 181–198.
Mamzer H. (1986). Gromadne znalezisko przedmiotów żelaznych z Novae, Archeologia, t. 35, (1984), 153–163 (współautorzy: M. Mazur i E. Nosek).
Mamzer H. (1993). Przeciwko dogmatowi determinizmu technologicznego, Archeologia Polski, t. 38 z. 1, 1993, 136-150.
Mamzer H. (1994). Deconstruction of the Evolutionist Paradigm in Archaeology, (w:) Historiography Between modernism and Postmodernism. Contribution to the methodology of the Historical research, ed. J. Topolski, Poznań Studies in the Philosophy of the Sciences and the Humanities, t. 41, 1994, 191–199 (współautor: J. Ostoja-Zagórski).
Mamzer H. (1999). Problem etniczny w archeologii, Slavia Antiqua, t. 40, 169–201.
Mamzer H. (2002). Mit etniczny – tożsamość narodowa – nacjonalizm, Przegląd Bydgoski, t. 13, 105–112 (współautor: J. Ostoja-Zagórski).
Mamzer H. (2006). From a metaarchaeological point of view, Archaeologia Polona, t. 44, 65–72.
Mamzer H. (2007). Orientacje badawcze w polskiej archeologii, Nauka, 1/2007, 131–148. (współautor: J. Ostoja-Zagórski).
Mamzer H. (2009). Jerzego Kmity irytacje na przyrodoznawcze nadzieje humanistów, Przegląd Kulturoznawczy nr 1(5), 184–192.
Mamzer H. (2010). Źródła archeologiczne: artefakty czy językowe o nich wypowiedzi?, Humanistyka i Przyrodoznawstwo, t. 16, 2010, 227–250.
Mamzer H. (2011). Archaeological Sources: Artefacts or Linguistic Statements Concerning Them?, Analecta Archaeologica Ressoviensia, t. 4, (2009), 77–118.
Mamzer H. (2011). Przekształcanie się problemów filozoficznych w kulturoznawcze jako wyraz procesu humanizacji świata, Filo-Sofija, t. 12, 263–278.
Mamzer H. (2013). Profesor Jerzy Kmita i archeologia, Rocznik Antropologii Historii, R. 3 nr 1 (4), 388–390.
Mamzer H. (2013). René Girarda „rywalizacja mimetyczna”. Oksymoron czy postawa hybrydyczna, Rocznik Antropologii Historii, R. 3 nr 2 (5), 83–96.
Mamzer H. (2014). Antropologia pradziejów jako krytyka archeologii (Andrzej P. Kowalski, Antropologia zamierzchłych znaczeń, Toruń 2014, 519), Rocznik Antropologii Historii, R. 4, nr 1(6), 325–337.
Mamzer H. (2015). Profesor Stanisław Kurnatowski (1929–2015). Interdyscyplinarny wymiar archeologii, Slavia Antiqua, t. 56, 9–27.
Mamzer H. (2016). Dr Anna Niesiołowska-Wędzka (1929–2016), Slavia Antiqua, t. 57, 257–259.
Mamzer H. (2017). U źródeł gramatyki kultury europejskiej, Filo-Sofija, t. 36 nr 1, 287-307.
Rozdziały w monografiach zbiorowych:
Mamzer H. (1988). Determinants of Technical Development in Ferrous Metallurgy in Central Europe in Antiquity and the Early Middle Ages, (w:) Trudy V Meżdunarodnogo Kongressa Archeologov – Slavistov, t. 2, Kiev 1988, 104–107.
Mamzer H. (1992). Z problemów socjogenezy pierwszego państwa bułgarskiego (681–1018), (w:) Geneza i funkcjonowanie wczesnych form państwowości na tle porównawczym, red. M. Tymowski i M. Ziółkowski, Wyd. UW, Warszawa, 97–116.
Mamzer H. (1997). Pytanie o archeologię, (w:) Jakiej archeologii potrzebuje współczesna humanistyka?, red. J. Ostoja-Zagórski, Wyd. Instytutu Historii UAM, Poznań, 13–49.
Mamzer H. (1998). Archeologia jako uobecnienie przeszłości, (w:) Świat historii, red. W. Wrzosek, Wyd. Instytutu Historii UAM, Poznań, 299–307.
Mamzer H. (1999). Pol’skiti proučvanija v Stărmen i Odărci (rezul’tati i opiti), (w:) Zwischen Byznaz und Abendland. Pliska, der Östliche Balkanraum und Europa im Spiegel der Frühmittelalterarchäologie, Frankfurt am Main, 90–92 (współautor: Z. Kurnatowska).
Mamzer H. (1999). V.G. Childe’a idea postępu jako koncepcja dziejów, (w:) V. Gordon Childe i archeologia w XX wieku, red. J. Lech i F.M. Stępniowski, PWN, Warszawa, 223–242.
Mamzer H. (2000). Archeologia kulturowo-historyczna a kontekstualizm, (w:) Archeologia w teorii i w praktyce, red. A. Buko i P. Urbańczyk, Wyd. IAE PAN, Warszawa, 97–114.
Mamzer H. (2000). Kulturowe konteksty „paradygmatów” w archeologii, (w:) Archeologia i prahistoria polska w okresie ostatniego półwiecza, red. M. Kobusiewicz i S. Kurnatowski, Wyd. PTPN, Poznań, 537–550.
Mamzer H. (2000). Mit etniczny w archeologii, (w:) Eidolon. Kultura archaiczna w zwierciadle wyobrażeń, słów i rzeczy, red. H. Van den Boom, A.P. Kowalski i M. Kwapiński, Muzeum Archeologiczne, Gdańsk, 99–106.
Mamzer H. (2001). Archeologia etniczna versus kulturowo-interpretacyjna, (w:) Praojczyzna Słowian, red. W. Mańczak, Wyd. UJ, Kraków, 21–27.
Mamzer H. (2001). Archeologia jako metafora, (w:) Kultura jako przedmiot badań. Studia filozoficzno – kulturoznawcze, red. B. Kotowa, J. Sójka, K. Zamiara, Wyd. Humaniora, Poznań, s.103–121.
Mamzer H. (2003). Strategie konstruktywistyczne w archeologii, (w:) Konstruktywizm w humanistyce, red. A. Pałubicka i A.P. Kowalski, Oficyna Wydawnicza „Epigram”, Bydgoszcz, 149–162 .
Mamzer H. (2005). Kultura archeologiczna jako wspólnota interpretacyjna, (w:) Archeologia o początkach, Słowian, red. P. Kaczanowski, M. Parczewski, Wyd. UJ, Kraków, 51–64.
Mamzer H. (2006). Mimesis jako źródło kultury społeczeństw środkowoeuropejskiego barbaricum u schyłku starożytności, (w:), Estetyka w archeologii. Kopie i naśladownictwa, red. M. Kwapiński, Muzeum Archeologiczne, Gdańsk, 125–136.
Mamzer H. (2007). Ergebnisse und Erfahrungen aus dem polnischen Untersuchngen in Stărmen und Odărci, Post-Roman Towns, Trade and Settlement in Europe and Byzantium, vol 2, Byzantium, Pliska, and the Balkans, ed. J. Henning, Walter de Gruyter, Berlin – New York, 527–542 (współautor: Z. Kurnatowska).
Mamzer H. (2008). Eskapizm dziejowy. Polityka historyczna a problem bezpieczeństwa wspólnotowego,( w:) Bezpieczeństwo ontologiczne, red. A. Dobosz i A.P. Kowalski, Oficyna Wydawnicza, „Epigram”, Bydgoszcz, 17–38.
Mamzer H. (2008). Estetyzacja archeologii, (w:) Sztuka pradziejowa i wczesnośredniowieczna jako źródło historyczne, red. B. Gediga i W. Piotrowski, Biskupin – Wrocław, 63–83.
Mamzer H. (2008). Ot gledna točka na metaarcheologijata, Istorikii, t. 3, Jubileen sbornik v čest na doc. dr Stojan Vitljanov po slučaj negovata 60-godišnina, Universitetsko izdatelstvo„ Episkop Konstantin Preslavski”, Šumen, 39–47.
Mamzer H. (2008). U schyłku starożytności, (w:) Pradzieje Wielkopolski, red. M. Kobusiewicz, Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Poznań, 243–296.
Mamzer H. (2008). Wytwarzanie w społeczeństwach archaicznych jako działanie komunikacyjne, (w:) Język i przedstawienie, red. A. Pałubicka, G.A. Dominiak, Oficyna Wydawnicza „Epigram”, Bydgoszcz, 98–127.
Mamzer H. (2010). O antropomorfizacji dziejów, (w:) Estetyka w archeologii. Antropomorfizacje w pradziejach i starożytności, red. E. Bugaj i A.P. Kowalski, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2010, 115–135.
Mamzer H. (2011). Czy możliwe jest materialne (fizykalne) przedstawianie przeszłości ?, (w:) Oblicza przeszłości, red. W. Wrzosek, Oficyna Wydawnicza „Epigram”, Bydgoszcz, 251 – 263.
Mamzer H. (2011). Magiczna atrakcyjność archaicznego doświadczenia „estetycznego”, (w:) Sztuka w kulturze, red. J. Jeszke, Wyd. Wydziału Pedagogiczno-Artystycznego UAM, Poznań – Kalisz, 24–34.
Mamzer H. (2011). O archeologicznej autokreacji, (w:) Współczesne oblicza przeszłości, red. A. Marciniak, D. Minta-Tworzowska, M. Pawleta, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, 25–38.
Mamzer H. (2012). Antropologia a archeologia, w: Przeszłość społeczna. Podstawy konceptualizacji, red. S. Tabaczyński, A. Marciniak, D. Cyngot, A. Zalewska, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, 686–720 (współautorzy: M. Buchowski, A. Posern-Zieliński, A. Rozwadowski).
Mamzer H. (2012). Archeologia a filozofia kultury, w: Przeszłość społeczna. Podstawy konceptualizacji, red. S. Tabaczyński, A. Marciniak, D. Cyngot, A. Zalewska, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2012, 1062–1080.
Mamzer H. (2012). Archeologia i historia jako wspólnota interpretacyjna, ( w:) Archaeologia versus historiam, historia versus archaeologiam czyli jak wspólnie poznawać średniowiecze, red. M. Brzostowicz, M. Przybył, D. Sikorski, PTPN, MAP, Poznań 2012 , 232–239.
Mamzer H. (2012). Etniczność, w: Przeszłość społeczna. Podstawy konceptualizacji, red. S. Tabaczyński, A. Marciniak, D. Cyngot, A. Zalewska, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, 627–634.
Mamzer H, (2012). Unifikacja kulturowa i hybrydyzacja w społeczeństwach archaicznych, (w:) Rytm przemian kulturowych w pradziejach i średniowieczu, red. B. Gediga, A. Grossman, W. Piotrowski, Biskupin – Wrocław, 75–109.
Mamzer H (2013). Aleksandra Posern-Zielińskiego antropologizowanie archeologii, Ethnos et potentia Interdyscyplinarność w polskiej etnologii. W darze Profesorowi Aleksandrowi Posern -Zielińskiemu z okazji 70. urodzin i 40-lecia pracy zawodowej, red. R. Vorbrich i A. Szymoszyn, Wyd. IAE, UAM, Poznań, 83–98.
Mamzer H. (2013). Myślenie obrazowe a nowożytny zwrot ikoniczno-piktoralny, Z badań nad kulturą połeczeństw pradziejowych i wczesnośredniowiecznych. Księga Jubileuszowa dedykowana Profesorowi Bogusławowi Gedidze w osiemdziesiątą rocznicę urodzin przez przyjaciół, kolegów i uczniów, red. J. Kolenda, A. Mierzwiński, Moździoch, L. Żygadło, Wyd. IAE PAN, Wrocław, 117–123.
Mamzer H. (2013). Pytanie o istotę i zasady funkcjonowania „wczesnego państwa”,( w:) Instytucja „wczesnego państwa” w perspektywie wielości i różnorodności kultur, red. J. Banaszkiewicz, M. Kara, H. Mamzer, Wyd. IAE PAN Poznań, 15–38.
Mamzer H. (2013). Tożsamość archeologii a historia, Interpretatio rerum gestarum. Studia ofiarowane Profesorowi Januszowi Ostoja-Zagórskiemu w 70. rocznicę urodzin, red. A. Jankowski, J. Maciejewski, Wyd. Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz, 3–23.
Mamzer H. (2016). Refleksje pokonferencyjne,(w:) Europa w okresie od VIII w. p.n.e. do I w. n.e., red. B. Gediga, A. Grossman, W. Piotrowski, Biskupińskie Prace Archeologiczne nr 11, Prace Komisji Archeologicznej Oddziału PAN we Wrocławiu nr 21, Biskupin – Wrocław, 481–490.
Mamzer H. (2018). Kruszwica – archeologiczny świat Wojciecha Dzieduszyckiego i jego centrum. Od Popiela do Kazimierza Wielkiego. Księga dedykowana Wojciechowi Dzieduszyckiemu, red. M. Brzostowicz, T. Kasprowicz, M. Przybył, J. Wrzesiński, Wyd. IAE PAN, Poznań, 3–49.
Mamzer H. (2018). Od metalurgii do metaarcheologii: Henryka Mamzera zmagania z archeologią – wywiad z Jubilatem (przeprowadzili: D. Minta Tworzowska i Aleksander Posern-Zieliński), w: Archeologia jako humanistyczna interpretacja przeszłości. Studia dedykowane Profesorowi Henrykowi Mamzerowi, IAE PAN, Poznań 2018, 275–353.
Mamzer H. (2018). Od „socjologii ceramicznej” po procesy urbanizacyjne i państwotwórcze – archeologia Andrzeja Buko i jej konsekwencje interpretacyjne, w: Animos labor nutrit. Studia ofiarowane Andrzejowi Buko w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. T. Nowakiewicz, M. Trzeciecki, D. Błaszczyk, Wyd. IAE PAN, Warszawa, 39–46.
Mamzer H. (2018), U źródeł heterogenizacji, w: Inspiracje i funkcje sztuki pradziejowej i wczesnośredniowiecznej, red. B. Gediga, A. Grossman, W. Piotrowski, Biskupińskie Prace Archeologiczne nr 13, Prace Komisji Archeologicznej Oddziału PAN we Wrocławiu nr 22, Biskupin – Wrocław, 19–33.
Mamzer H. (2018). Złudne nadzieje na powrót do archaicznego doświadczenia „estetycznego”, Estetyka w archeologii. Obrazowanie w pradziejach i w starożytności, red. D. Minta-Tworzowska, Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, Gdańsk, 41–53.
Mamzer H. (w druku), O archeologii nas samych, Od archeologii przedmiotów do archeologii idei, red. B. Gediga, A. Grossman, W. Piotrowski, Biskupińskie Prace Archeologiczne nr 13, Prace Komisji Archeologicznej Oddziału PAN we Wrocławiu nr 23, Biskupin – Wrocław.
Redakcje monografii zbiorowych:
Instytucja „wczesnego państwa” w perspektywie wielości i różnorodności kultur, IAE PAN, Poznań 2013; 2015 (współredakcja).
Via Archaeologica Posnaniensia, t. I–XII (współredakcja)
Aktualnie prowadzone projekty:
„Teoretyczne aspekty archeologii”. Projekt realizowany w Instytucie Archeologii i Etnologii PAN. Przy współpracy Instytutu Kulturoznawstwa UAM w Poznaniu. Współrealizatorami projektu są prof. dr hab. Jan Grad i Profesor dr hab. Anna Pałubicka z Instytutu Filozofii UAM.
„O archeologicznym konstruowaniu minionego świata”. Projekt realizowany przy współpracy Zakładu Filozofii Kultury Instytutu Filozofii UAM w Poznaniu. Współrealizator Prof. dr hab. Anna Pałubicka i prof. dr hab. Jan Grad.
„Jak człowiek konstruował świat i siebie samego”. Projekt autorski realizowany indywidualnie przez dra hab. Henryka Mamzera.
Wybrane ukończone projekty:
Dolnośląski region hutniczy u schyłku starożytności.
Wielkopolska u schyłku starożytności.
Kultura wczesnego średniowiecza na terenach Bułgarii Naddunajskiej.
Członkostwo w organizacjach:
Członek Komisji i Ochrony Zabytków Hutnictwa przy Zarządzie Głównym Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Hutniczego;
Członek Komisji Bałkanistyki PAN Oddział w Poznaniu;
Członek Komisji Archeologicznej PTPN
Członek Komitetu Nauk Pra- i Protohistorycznych PAN