• Polski
  • English
  • AA+A++
Prof. dr hab. Michał Kara

Prof. dr hab. Michał Kara

Ośrodek Studiów Pradziejowych i Średniowiecznych IAE PAN w Poznaniu

 

m.kara@iaepan.edu.pl

 

Zainteresowania badawcze:

Moje zainteresowania naukowe skupiają się wokół problematyki archeologii Europy wczesnego średniowiecza, szczególnie wokół przemian osadniczych i kulturowych zachodzących na ziemiach dorzecza Odry i Wisły w okresie formowania się oraz funkcjonowania monarchii wczesnopiastowskiej. Do priorytetów badawczych zaliczam też problematykę kontaktów społeczności środkowoeuropejskiego Barbaricum (w tym Słowian) ze światem tzw. zewnętrznym (zwłaszcza ze Skandynawią), problematykę kultury funeralnej społeczności ziem Polski w wiekach średnich, problematykę związków kulturowych ludności zamieszkującej obszar obecnej Wielkopolski we wczesnym średniowieczu, oraz problematykę drużyny pierwszych Piastów, przede wszystkim jej organizację, dyslokację, skład oraz uzbrojenie. Wyniki tych studiów stanowią podstawę prowadzonych przez mnie badań nad formowaniem się kultury wczesnośredniowiecznej głównie na obszarze międzyrzecza środkowej Odry i Wisły, z uwzględnieniem kontekstu europejskiego.

 

Wybrane publikacje:

Monografie:

Kara M. (2009). Najstarsze państwo Piastów – rezultat przełomu czy kontynuacji? Studium

archeologiczne. Poznań: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.

Kara M., Makohonienko M., Michałowski A. (2016). Przemiany osadnictwa i środowiska przyrodniczego Poznania i okolic od schyłku starożytności do lokacji miasta. Poznań: Bogucki ‒ Wydawnictwo Naukowe.

 

Artykuły w czasopismach:

Buko A., Kara M., Douglas Price T., Duczko W., Frei K. M., Sobkowiak-Tabaka I. (2013). A unique medieval cemetery from the 10th/11th century with chamber-like graves from Bodzia (central Poland). Preliminary result of the multidisciplinary research, Archäologisches Korrespondenzblatt, 43(3), 423-442.

Kara M. (2013). Grób z wagą szalkową z wczesnośredniowiecznego cmentarzyska w Bodzi pod Włocławkiem, Archeologia Polski, 58(1-2), 143-162.

Kara M. (2014). Frau Professor Zofia Hilczer-Kurnatowska (1932-2013). Ein Versuch resümierender Darstellung Ihres wissenschaftlichen Schaffens, Quaestiones Medii Aevi Novae, 19, 461-471.

Kara M. (2015). Medieval historical studies and medieval archaeology about the origin of the Piast State. An overview, Archaeologia Polona, 48, 2010, 37-58.

Kurzawska A., Kara M. (2015). The contribution of mollusc shells to the reconstruction of environment at the Early Medieval stronghold of Pszczew (Poland), Quaternary International, 390 (10 December 2015), 126-132.

Kara M. (2016). Einer hölzerner „Streitkolben” vom frühmittelalterlichen Gräberfeld von Bodzia bei Włocławek. Waffe oder Herrschaftssymbol?, Slavia Antiqua, 57, 153-168.

Kara M. (2017). Polish Archaeology in the ‘Millennium’ Research on the Early Polish State, with Particular Emphasis on the Poznań Research Centre. Major Research Paradigms, Przegląd Archeologiczny, 65, 151-167.

Gruszka B., Gunia P., Kara M. (2017). Workshop pottery from the early phases of the early Middle Ages in the Middle Odra basin in the light of specialist analyses, Archaeologia Polona, 55, 39-76.

Kara M., Michałowski A., Rębkowski M. (2018). Profesora Władysława Łosińskiego wkład w polską archeologię wczesnego średniowiecza, czyli przyczynek do szkicu o pokoleniu archeologów okresu badań „milenijnych”, Slavia Antiqua, 59, 9-20.

 

Rozdziały w monografiach zbiorowych:

Kara M. (2015). Merchants’ Implements (the Folding Balance) (166-176). W: A. Buko (red.), Bodzia. A Late Viking-Age Elite Cemetery in Central Poland. Leiden – Boston: Brill.

Kara M. (2015). Weapons (177-196). W: A. Buko (red.), Bodzia. A Late Viking-Age Elite Cemetery in Central Poland. Leiden – Boston: Brill.

Kara M. (2015). Description of the Cemetery, Organization of the Burial Space, the Burial Rites in the Light of the Cultural and Historical Determinants (343-411). W: A. Buko (red.), Bodzia. A Late Viking-Age Elite Cemetery in Central Poland. Leiden – Boston: Brill.

Kara M. (2015). The Cemetery at Bodzia in the Context of the Funerary Practices in the Polish Lands in the Late 10th–11th Century (511-519). W: A. Buko (red.), Bodzia. A Late Viking-Age Elite Cemetery in Central Poland. Leiden – Boston: Brill.

Kara M. (2017). Wczesnośredniowieczne cmentarzysko z Poznania-Sołacza przy ul. Góralskiej nr 7. Przyczynek do studiów nad kulturą funeralną ludności państwa pierwszych Piastów (aspekt chronologiczny) (131-161). W: A. Różański (red.), Gemma Gemmarum. Studia dedykowane Profesor Hannie Kóčce-Krenz, t. 1, Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk & Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Historyczny.

Kara M. (2018). Transformations of elite culture in Wielkopolska related to the process of the Piast state formation (with a particular emphasis on strongholds). An archaeological perspective (307-318). W: P. Kouřil, R. Procházka et al., Moravian and Silesian strongholds of the tenth and eleventh centuries in the context of Central Europe. Brno: Spisy Archeologického ústavu AV ČR Brno 57.

 

Redakcje monografii zbiorowych:

Kara M. (red.). (2012). Wyniki analiz specjalistycznych materiałów wczesnośredniowiecznych z gnieźnieńskiego zespołu osadniczego. Gniezno: Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie.

Banaszkiewicz J., Kara M., Mamzer H. (red.). (2013). Instytucja „wczesnego państwa” w perspektywie wielości i różnorodności kultur. Poznań: Ośrodek Studiów Pradziejowych i Średniowiecznych Instytutu Archeologii i Etnologii PAN w Poznaniu.

Banaszkiewicz J., Kara M., Mamzer H. (red.). (2015). Instytucja „wczesnego państwa” w perspektywie wielości i różnorodności kultur. Poznań: Ośrodek Pradziejowych i Średniowiecznych Instytutu Archeologii i Etnologii PAN w Poznaniu (wyd. II).

Kara M., Krysztofiak T., Wyrwa A. M. (red.). (2016). Gród piastowski w Gieczu. Geneza – funkcja – kontekst. Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk & Instytut Archeologii i Etnologii PAN – Ośrodek Studiów Pradziejowych i Średniowiecznych w Poznaniu.

 

Aktualnie prowadzone projekty:

1) Od 2010 roku koordynacja (we współpracy z RNDr. Romanem Křivánkem, PhDr.) polsko-czeskiego tematu badawczego „Stratygrafia wybranych grodów najstarszego państwa Przemyślidów i Piastów w świetle porównawczych badań nieinwazyjnych – część II”, realizowanego przez IAE PAN oraz Archeologický ústav AV Czeskiej Republiki w Pradze, w ramach porozumienia o współpracy naukowej między PAN i Czeską Akademią Nauk. Celem projektu są badania porównawcze struktur podpowierzchniowych wybranych grodów wczesnośredniowiecznych z obszaru Wielkopolski centralnej oraz Kotliny Czeskiej, ustalonych nieinwazyjną metodą elektrooporową, magnetometryczną i georadarową. Badania wykonuje specjalista (geofizyk i archeolog) dr. R. Křivánek. Uzyskane w ten sposób dane są konfrontowane z informacjami archeologicznymi o stratygrafii grodów. Do badań wytypowano grody z IX-XI wieku, które pełniły istotne funkcje administracyjne, militarne, gospodarcze i kultowe we wczesnym państwie Piastów, we wczesnym państwie Przemyślidów, w podporządkowanym temu państwu księstwie Sławnikowiców oraz w domenie Wroszowców.

2) Projekt badawczy NPRH nr 11H13021682 pt. Uściślenie i weryfikacja chronologii oraz periodyzacji grodów tzw. centralnych monarchii pierwszych Piastów (Gniezno, Poznań, Giecz) na podstawie akceleratorowych datowań radiowęglowych. Projekt został wyłoniony w wyniku konkursu MNiSW i przyjęty do finansowania w latach 2014-2019. Realizowany jest w Instytucie Archeologii i Etnologii PAN przez zespół badaczy: prof. Michał Kara (IAE PAN; kierownik projektu), prof. Tomasz Goslar (Poznańskie Laboratorium Radiowęglowe), dr Tomasz Janiak (Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie), mgr Teresa Krysztofiak (Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy ‒ Rezerwat Archeologiczny w Gieczu), prof. Makowiecki (Instytut Archeologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu), dr Joanna Rennwanz (IAE PAN), mgr Tomasz Sawicki (Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie). Ukończenie projektu nastąpi w 2020 roku. W ramach projektu wykonane zostały akceleratorowe datowania radiowęglowe ponad 200 prób archeologicznych z zespołów grodowych w Gnieźnie, Poznaniu i Gieczu, w celu zweryfikowania chronologii i periodyzacji wyżej wymienionych warowni, jakie ustalono metodami archeologicznymi. Chodzi o grody tzw. centralne położone w granicach obecnej Wielkopolski środkowej (tożsamej z najstarszą domeną państwa Piastów), które ujawniają wybitną pozycję społeczną i polityczną w wymienionym państwie, opisaną m.in. w Kronice polskiej Galla Anonima z początku XII w. Materiały archeologiczne z reliktów wspomnianych grodów mają istotne znaczenie dla studiów nad chronologią wczesnego średniowiecza w Wielkopolsce, zwłaszcza okresu wczesnopiastowskiego, w tym dla najstarszej fazy chrystianizacji państwa Piastów. Są to pierwsze tego rodzaju badania, przynajmniej w proponowanym ujęciu.

 

Wybrane ukończone projekty:

Udział ‒ jako jeden z głównych wykonawców ‒ w zagranicznym projekcie badawczym Úloha center v přechodové společnosti na příkladech z ranĕ středovĕké Moravy a Slezska (Grantowa Agentura Czeskiej Republiki nr 15-22658S). Projekt realizowany był w latach 2014-2017 w Archeologickim ústave AV ČR w Brnie (kierownik: doc. PhDr. Pavel Kouřil, CSc.). Zostało przygotowane opracowanie autorskie, które ukazało się w drukiem w 2018 r. w monografii zbiorowej z wynikami projektu: Kara M. (2018). Transformations of elite culture in Wielkopolska related to the process of the Piast state formation (with a particular emphasis on strongholds). An archaeological perspective (307-318). W: P. Kouřil, R. Procházka et al., Moravian and Silesian strongholds of the tenth and eleventh centuries in the context of Central Europe. Brno: Spisy Archeologického ústavu AV ČR Brno 57.

 

Nagrody i stypendia:

1991 – Szwecja, stypendium naukowe połączone z udziałem w badaniach wykopaliskowych wczesnośredniowiecznej osady w Birce pod Sztokholmem (stypendium fundowane przez Birka Projeckt 1990-1994 z ramienia Riksantikvarieämbetet och Statens Historiska Museum w Sztokholmie).

1993 ‒ stypendium rozwojowe Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej.

2001 – nagroda Fundacji imienia Brzeskich przy Poznańskim Towarzystwie Przyjaciół Nauk za dysertację doktorską.

2001 – nagroda II stopnia w konkursie im. Klemensa Szaniawskiego na najlepszą dysertację doktorską z dziedziny historii w roku 2000/2001, ufundowana przez Fundację Stefana Batorego oraz Towarzystwo Popierania i Krzewienia Nauk w Warszawie.

2012 – nagroda w dziedzinie archeologii im. Erazma Majewskiego, przyznana w ramach edycji 2009-2012 przez Wydział I Nauk Humanistycznych i Społecznych PAN za monografię naukową Najstarsze państwo Piastów – rezultat przełomu czy kontynuacji? Studium archeologiczne (Poznań 2009, wyd. IAE PAN).

 

Członkostwo w organizacjach:

Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich

Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk

Komisja Archeologiczna Oddziału PAN w Poznaniu

Rada Naukowa Instytut Archeologii i Etnologii PAN