• Polski
  • English
  • AA+A++
Dr Przemysław Bobrowski

Dr Przemysław Bobrowski

Ośrodek Studiów Pradziejowych i Średniowiecznych w Poznaniu

 

p.bobrowski@iaepan.edu.pl

 

Zainteresowania badawcze koncentrują się wokół zagadnień prehistorii Afryki Północno-Wschodniej, a przede wszystkim podstaw gospodarczych i kultury duchowej epipaleolitycznych społeczności łowiecko-zbierackich, pasterskich i wczesnorolniczych zamieszkujących wschodnią Saharę i strefę subsaharyjską u schyłku Plejstocenu oraz we wczesnym i środkowym Holocenie. Drugim obszarem zainteresowań badawczych są zagadnienia pozyskiwania surowców kamiennych i produkcji krzemieniarskiej przez schyłkowo paleolityczne i mezolityczne społeczności łowiecko-zbierackie oraz wczesno rolnicze, zamieszkujące Niż Środkowoeuropejski. Szczególne zainteresowania dotyczą zagadnień procesów eksploatacji i technologii obróbki surowców kamiennych, sztuki naskalnej oraz idei megalityzmu. Interesuje się również zagadnieniami ochrony dziedzictwa kulturowego w Polsce. Badania wykopaliskowe prowadził w Polsce, Holandii w Egipcie i Sudanie. Kierował badaniami na licznych stanowiskach wielokulturowych w Polsce, w tym ostatnio w Kopanicy, stan. 29 i Smolno Wielkie „Wyspa” w tzw. Regionie Wojnowo w woj. lubuskim. W ramach Combined Prehistoric Expedition prowadził badania na stanowiskach „Góra Ofiarna” w Nabta Playa, „Camp” w Gebel Ramlah oraz w Berget el Sheb i Gebel Fentas (Pustynia Zachodnia Egiptu). W ramach projektów MNiSW i NCN oraz własnych prowadził badania na stanowiskach w Bir Nurayet, Karaiweb, w Wadi Awateb i Khor Shambat w Sudanie.

Kierownik Zespołu Archeologicznych Badań Ratowniczych przy Ośrodku Studiów Pradziejowych i Średniowiecznych IAE PAN w Poznaniu.

 

Artykuły w czasopismach:

Bobrowski P., Jórdeczka M., Kobusiewicz M., Chłodnicki M, Kusiak J. (2013). What forced the prehistoric cattle-keepers to emigrate from the Red Sea Mountains? Studia Quaternaria, 30, 135-142.

Bobrowski P., Sobkowiak-Tabaka I. (2012). Eksploatacja surowców krzemiennych w rejonie Pojezierza Międzychodzkiego na przykładzie stanowiska 4 w Chrzypsku Wielkim, gm. loco. Fontes Archaeologici Posnanienses, 48, 5-40.

Bobrowski P., Jórdeczka M., Sobkowiak-Tabaka I. (2017). Khor Shambat 1: new Neolithic site and cemetery in Omdurman (Sudan). Polish Archaeology in the Mediterranean, 25, 447 – 478.

Bobrowski P., Cendrowska M., Dreczko E., Furmanek M., Masojć M., Mozgała M. (2019) Osada kultury ceramiki wstęgowej rytej na stanowisku Czarnowo 58, gm. Banie, pow. gryfiński. Fontes Archaeologici Posnanienses, 54, 105-136.

 

Rozdziały w monografiach zbiorowych:

Bobrowski P., Schild R. and Calderonii G. (2006). Late Neolithic Settlements (E-01-2 “CAMP”) from Gebel Ramlah Playa Basin, South-Western Desert of Egypt (Preliminary Raport). W: K. Kroper, M. Chłodnicki, M. Kobusiewicz (red.), Archaeology of Northeastern Africa. In Memory of Lech Krzyżaniak, Poznań, 213-222.

Bobrowski P., Jórdeczka M. (2006). Preliminary report of archaeological reconnaissance in the Wadi Awatib (Central Sudan). W: I. Caneva, A. Rocati A. (red.), Proceedings of the X International Conference of Nubian Studies Rome 9-14 September 2002, Roma.

Bobrowski P. (2009). The exploitation of local sources of flint on the Polish Plain during the Final Palaeolithic. W: M. Street, N. Barton T. Terberger (red.), Humans Environment and Chronology of the Late Glacial of North European Plain. Proceedings of Workshop 14 (Commision XXXII) of the 15-th. U.I.S.P.P Congress, Lisbon, September 2006 (141-153) Mainz (RGZM).

Bobrowski P. (2015). Góra ofiarna w Nabta Playa (Pustynia Zachodnia-Egipt) i galeria rytów w Bir Nurayet Wadi Diib (Góry Morza Czerwonego- Sudan) jako egzemplifikacje „Miejsc pamięci” społeczności pasterskich Afryki. W: B. Gediga, A. Grossman, W. Piotrowski (red.), Miejsca pamięci. Pradzieje, średniowiecze, współczesność (165-186). Biskupin, Wrocław: Muzeum Archeologiczne w Biskupinie, Polska Akademia Nauk - Oddział we Wrocławiu Instytut Archeologii i Etnologii PAN.

Bobrowski P., Jórdeczka M., Kobusiewicz M., Chłodnicki M. (2017). Polskie badania sztuki naskalnej w Górach Czerwonomorskich (północno-wschodni Sudan). W: A. Rozwadowski (red.), Sztuka naskalna. Polskie doświadczenia badawcze (261-291). Warszawa, Toruń: Polski Instytut Studiów nad Sztuką Świata.

Bobrowski P., Sobkowiak-Tabaka I. (2018). Exploitation and Processing of Cretaceous Erratic Flint on the Polish Lowland. A Case Study of Sites in the Vicinity of Gorzów Wielkopolski. W: D. H. Werra, M. Woźny (red.), Between History and Archaeology. Papers in honour of Jacek Lech. Oxford: Archeopress.

 

Redakcje monografii zbiorowych:

Bobrowski P. (red.) (2014). Pradzieje i wczesna historia Kargowej i okolic. Polsko- niemieckie spotkania z archeologią (Die Vor-und Frühgeschichte von Kargowa Und Umgebung Deutsch-polnische Begegnungen mit der Archäologie. Kargowa.

Bobrowski P., Gediga B., Minta- Tworzowska D., Piekalski J. (redakcja serii). (2014-2015). Badania Archeologiczne na terenie „Zbiornika przeciwpowodziowego Racibórz Dolny na rzece Odrze, województwo śląskie (polder), T. I, T. II, T.III/1, T.III/2, T.IV. Poznań-Wrocław: Instytut Archeologii i Etnologii PAN; Instytut Prahistorii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Instytut Archeologii i Uniwersytetu Wrocławskiego.

Bobrowski P. (redakcja tomów):

T.I. Stanowiska Racibórz 142 (ZRD 1), Racibórz 423 (ZRD 2), Racibórz 126 (ZRD 3), Bieńkowice 24 (ZRD 5), Bieńkowice 30 (ZRD 6), Bieńkowice 3 (ZRD 7), Bieńkowice 32 (ZRD 8), Tworków 29 (ZRD 10), Tworków 10 (ZRD 11), Lubomia 3 (ZRD 12), Lubomia 4 (ZRD 13), Lubomia 2 (ZRD14, Lubomia 13 (ZRD 17).

T.II. Racibórz, stanowisko 150 (ZRD 4).

T.III/2. Tworków, stanowisko 9 (ZRD 9) III sezon badań.

T. IV. Stanowiska: Bieńkowice 56 (ZRD 18), Racibórz 425 (ZRD 21), Racibórz 424 (ZRD 22).

 

Aktualnie prowadzone projekty:

Koordynator projektu i kierownik badań terenowych:

„W oczekiwaniu na deszcz. Gospodarka, kultura, wierzenia neolitycznych pasterzy dzisiejszej Pustyni Zachodniej w Egipcie”. Grant NCN 2015/17/B/HS3/01315 (pod kierunkiem M. Kobusiewicza, 2015-2020). W ramach projektu prowadzone są badania rozległej osady z wczesnoholoceńskiej faz El Nabta/El Jerar w Berget el Sheb oraz kilku koncentracji obiektów megalitycznych datowanych na późny i schyłkowy neolit.

 

Udział w projekcie:

„Życie łowców-zbieraczy. Działania człowieka w świetle świadectw archeologicznych i paleośrodowiskowych z okresu późnego glacjału i wczesnego holocenu z zachodniej Polski”. Grant NCN 2016/21/B/HS3/03134 (pod kierunkiem I. Sobkowiak-Tabaka, 2017-2020).

 

Wybrane ukończone projekty:

W latach 2010-2012 kierowałem projektem „Kompleks prahistorycznej sztuki naskalnej i towarzyszącego jej osadnictwa w Bir Nurayet (Sudan północno-wschodni) - finansowanym w ramach grantu MNiSW NN 109 244 239 oraz ze źródeł sponsorów prywatnych. W trakcie 3 sezonów prac prowadzono badania w jednej z największych na terenie Afryki galerii sztuki naskalnej. W okolicach Bir Nurayet odkryto tysiące rytów naskalnych, których głównym motywem były przedstawienia długorogiego bydła oraz wielbłądów w scenach pasterskich. Rejestrowano także wizerunki dzikiej fauny, sceny myśliwskie, sceny walki oraz inskrypcje w języku arabskim. Większość rytów z bydłem można wiązać z neolitycznymi i młodszymi społecznościami pasterskimi. Najmłodsze sceny z wyobrażeniami wielbłądów, powstały zapewne w ostatnich dwóch tysiącleciach. W trakcie badań odkryto kolejne lokalizacje ze sztuką naskalną w rejonie Gebel Karaiweb i Gebel Erkabeb. Sztuce naskalnej towarzyszyły zróżnicowane formy osadnictwa. Odkryto blisko 120 stanowisk wśród których były obozowiska, osady, pracownie kamieniarskie, pojedyncze kurhany i małe cmentarzyska odzwierciedlające szereg faz osadnictwa na tym terenie od dolnego i środkowego paleolitu po czasy współczesne.

W 2012 badania neolitycznego kompleksu osadniczego w Khor Shambat w Sudanie z ramienia Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW.

 

Udział w projektach:

„10 tysięcy lat osadnictwa w Regionie Wojnowo. Arkadia łowców-zbieraczy”. Moduł badawczy 1.2, program MNiSW pod nazwą NPRH 12H 12 0208 81 (pod kierunkiem M. Kobusiewicza; 2013-2016);

„Megality w Nabta Playa, południowa Pustynia Zachodnia w Egipcie”; Grant OPUS 7 2014/13/B/HS3/04928 (pod kierunkiem R. Schilda 2015-2018).

„Nowe spojrzenie na społeczeństwa wczesnego i środkowego holocenu w centralnym Sudanie z perspektywy badań interdyscyplinarnych”; Grant SONATA 9 2015/17/D/HS3/01492 (pod kierunkiem M. Jórdeczki; 2016-2019).

 

Nagrody i stypendia:

Srebrny Krzyż Zasługi

Członkostwo w organizacjach:

- International Commission of the Latter Prehistory of North-Eastern Africa

- European Association of Archaeologists- EAA

- Poznańskie Towarzystwo Prehistoryczne

- Poznańskie Stowarzyszenie Oświatowe