HISTORIA
Ośrodek Archeologii Średniowiecza Krajów Nadbałtyckich, powstał w 2011 r. Stanowi bezpośrednią kontynuację powstałego w 2006 r. Oddziału w Szczecinie. W jego skład weszły wówczas małe placówki badawcze zlokalizowane na Pomorzu Zachodnim:

• Pracownia Archeologiczna w Szczecinie,
• Pracownia Archeologiczna w Wolinie ,
• Zespół Badawczy w Kołobrzegu.

Swą genezą sięgały one czasów badań nad początkami państwa polskiego. Dlatego działalność tych placówek od początku zorientowana była na studia nad wczesnym średniowieczem. Tematem wiodącym były największe nadbałtyckimi zespoły osadnicze o charakterze wczesnomiejskim. Prowadzono także np. prace na cmentarzysku kultury łużyckiej w Dolicach koło Stargardu Szczecińskiego. Z czasem istotnego znaczenia nabrały duże badania wykopaliskowe późnośredniowiecznych miast lokacyjnych Pomorza Zachodniego. Po przekształceniu Oddziału w Ośrodek Archeologii Średniowiecza Krajów Nadbałtyckich utrzymane zostały wcześniejsze priorytety badawcze, chociaż zakres działalności został nieco rozszerzony pod względem przestrzennym i chronologicznym.

DZIAŁALNOŚĆ BIEŻĄCA
Zasadniczym zadaniem Ośrodka jest realizacja długofalowych programów badawczych związanych ze studiami nad średniowieczem całego Pomorza i innych ziem nadbałtyckich, w okresie pomiędzy schyłkiem starożytności a XVI stuleciem. Podstawową dyscypliną naukową w prowadzonych badaniach jest archeologia. Są one realizowane we współpracy z przedstawicielami nauk przyrodniczych, historii, antropologii i innych dyscyplin. Szczególne znaczenie mają:

• studia nad procesami urbanizacyjnymi zachodzącymi we wczesnym średniowieczu na słowiańskim wybrzeżu Bałtyku,
• tworzenie się w tej części Europy podstaw gospodarki towarowo-pieniężnej,
• studia nad osadnictwem słowiańskim na Pomorzu Zachodnim i strukturami osadniczymi,
• kontakty słowiańsko-skandynawskie i prusko-skandynawskie w VIII-XI w.,
• kwestia funkcjonowania tzw. nadbałtyckiej strefy gospodarczej,
• studia nad przełomem cywilizacyjnym zachodzącym w nadbałtyckiej Słowiańszczyźnie w związku z chrystianizacją,
• tworzenie się struktur wczesnopaństwowych na Pomorzu Zachodnim,
• archeologia Hanzy,
• archeologia miast,
• studia nad tzw. przełomem lokacyjnym,
• studia nad gospodarką i kulturą miast w późnym średniowieczu i w początkach czasów nowożytnych.

Podstawę i punkt wyjścia do tego rodzaju badań stanowią niezmiennie wyniki wykopalisk prowadzonych w drugiej połowie XX w. w obrębie wczesnośredniowiecznych zespołów osadniczych w Wolinie, Szczecinie i Kołobrzegu. Ważną rolę w badaniach w odniesieniu do księstwa zachodniopomorskiego odegrały kilkuletnie wykopaliska w miejscu klasztoru premonstratensów w Białobokach koło Trzebiatowa oraz trwające również kilka sezonów prace terenowe na grodzisku w Lubinie koło Międzyzdrojów, które zaowocowały m.in. odkryciem reliktów kościoła z doby misji chrystianizacyjnej Ottona z Bambergu. Istotne były też prowadzone na dużej powierzchni wykopaliska ratownicze w miejscu jednej z siedzib książęcych – na Wzgórzu Zamkowym w Szczecinie. Istotną rolę w aktywności Ośrodka odgrywa Zespół Archeologicznych Badań Ratowniczych, który rokrocznie prowadzi wykopaliska ratownicze wyprzedzające inwestycje budowlane, przede wszystkim na obszarach średniowiecznych miast pomorskich: Gryfic, Gryfina, Kołobrzegu, Wolina, Szczecina.