Informacje o projekcie

Tytuł projektu: Paleourbanistyka północnych i zachodnich ziem polskich w średniowieczu w świetle archeologii. Interdyscyplinarne badania nad rozwojem socjotopograficznym i ekonomicznym średniowiecznych ośrodków z północnych i zachodnich ziem polskich w świetle źródeł archeologicznych

Numer projektu: 2014/12/S/HS3/00013

Kierownik projektu: dr Michał Sołtysiak

Jednostka prowadząca projekt: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk
Źródło finansowania projektu: staż podoktorski FUGA.Narodowe Centrum Nauki

Kontakt:

e-mail: mjsol@gazeta.pl
telefon (22) 620-28-81 do 86

Wykonawcy:

dr Michał Sołtysiak - Wnioskodawca
prof. dr hab. czł. koresp. - PAN Andrzej Buko - Opiekun naukowy

Charakterystyka

Dotychczas archeologia często musiała zadowalać się statusem nauki pomocniczej w kwestii badań średniowiecznej urbanizacji, a jej odkrycia były traktowane jako dopełnienie obrazu tego fenomenu, a czasem nawet jako dane drugorzędne. Urbanistyka zaś, jako nauka zajmująca się historią rozwoju miast, generalnie skupia się na okresach późniejszych niż średniowiecze. W jej zakresie bada się zazwyczaj miasta nowożytne, a wnioskowanie koncentruje się na odniesieniach do dzisiejszej infrastruktury miejskiej, kładąc główny nacisk na analizę rozplanowania, badanie wzajemnych relacji infrastruktury i grup mieszkańców oraz na ochronę środowiska przyrodniczego i kulturowego. Tzw. „Paleourbanistyka” byłaby więc próbą poszerzenia płaszczyzny badawczej, wykorzystania źródeł archeologicznych w refleksji urbanistycznej i stworzenia warsztatu badawczego oraz pojęciowego do badania miast średniowiecznych z ziem polskich.

Nowe odkrycia i publikacje materiałów z dotychczasowych badań spowodowały ukonstytuowanie całego działu archeologii, zajmującego się interdyscyplinarnym badaniem miast historycznych. Próba adaptacji warsztatu nauk urbanistycznych wydaje się niezbędna, celem wzbogacenia warsztatu wnioskowania w modelach tworzonych na potrzeby archeologii miast. Efektem przystosowania koncepcji wypracowanych na potrzeby urbanistyki byłaby możliwość pełniejszej analizy przebiegu transformacji grodu w miasto i obserwacji czynników warunkujących te zmiany.

Podstawowy zakres źródłowy do badania średniowiecznych ośrodków na północnych i zachodnich ziemiach polskich, przygotowany już na potrzeby mojej pracy doktorskiej, zostanie w projekcie wzbogacony podczas kwerendy badawczej i merytorycznej, mającej za cel weryfikację i uaktualnienie stanu badań dla analizowanych zagadnień w okresie od X do XIII wieku, na bazie źródeł i opracowań archeologicznych, historycznych, urbanistycznych, socjotopograficznych i socjohistorycznych dla badanych ośrodków (min. w Muzeum Narodowym w Szczecinie, Muzeum Archeologicznym w Poznaniu, Muzeum Archeologicznym w Gdańsku). Będzie to kontynuacja moich badań nad fenomenem urbanizacji i rozwoju społecznego oraz ekonomicznego ośrodków na obecnych północnych i zachodnich ziemiach polskich. Zajmowałem się tą tematyką zarówno w pracy magisterskiej (definiowanie miasta na Pomorzu Zachodnim), jak i w pracy doktorskiej (analiza rozwoju ekonomicznego miasta zachodniopomorskich w świetle archeologii).
Koncepcja intedysycyplinarnego, modelowego warsztatu badawczego dla zagadnienia rozwoju urbanizacji historycznej, tworząc podstawy „paleourbanistyki”, mogłaby wypełnić lukę w badaniu fenomenu rozwoju urbanizacji na ziemiach polskich w przeszłości. Miasta piastowskie i pomorskie oraz ośrodki związane lub podległe im, z całą ich historiografią oraz wspaniałymi wynikami badań, idealnie spełniałby rolę fundamentu dla takiego opracowania modelowego, celem stworzenia warsztatu pojęciowego i teoretycznego dla „paleourbanistyki średniowiecznych miast polskich”.