Informacje  o projekcie

Tytuł projektu: "Puste przestrzenie" w miastach średniowiecznych i wczesnonowożytnych Europy Środkowej.

Numer projektu: UMO-2016/20/S/HS3/00084

Kierownik projektu: dr Paweł Cembrzyński

Jednostka prowadząca projekt: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk
Źródło finansowania projektu: FUGA

Charakterystyka

Wizerunek średniowiecznego i wczesnonowożytnego miasta rozpowszechniony za sprawą badań urbanistów i architektów ukazuje przestrzeń w obrębie murów jako obszar gęsto zabudowany. Jednakże badania prowadzone z perspektywy archeologii wskazują na sytuację odmienną. Teren średniowiecznego i wczesnonowożytnego miasta był zróżnicowany i zmieniał się dynamicznie. Oprócz obszarów intensywnie
zagospodarowanych znajdowały się tam liczne przestrzenie nie objęte zabudową mieszkalną bądź publiczną i wykorzystywane w innych celach. Zagadnienie „pustych przestrzeni” w tym kontekście jak dotąd nie doczekało się osobnych studiów.
Celem proponowanych badań jest określenie genezy, funkcji i przekształceń „pustych przestrzeni” w wybranych miastach Europy Środkowej w średniowieczu i czasach wczesnonowożytnych. Stosowane przeze mnie określenie „puste przestrzenie” dotyczy terenów położonych intra muros nie objętych zabudową mieszczańską (dom mieszczański wraz z infrastrukturą gospodarczą i sanitarną) oraz nie będących przestrzenią publiczną (placem, ulicą). Zakładam, że wyróżnikiem tych obszarów była także ich niższa wartość zarówno w sensie ekonomicznym jak i społecznym. Wstępne wyniki badań pozwalają postawić hipotezę, że „puste przestrzenie” występowały w wielu ośrodkach. Położone były na ogół peryferyjnie, przeważnie przy murach/wałach miejskich. „Puste przestrzenie” podzielić można na pierwotne i wtórne. Pierwotne powstawały jako celowo pozostawiona rezerwa budowlana. Rozwijające się miasto stopniowo, w miarę potrzeb, zagospodarowywało te obszary. Pierwotne „puste przestrzenie” mogły być także efektem nierozwinięcia się miasta w takim zakresie, w jakim planowano przy jego zakładaniu. Wtórne pojawianie się „pustych przestrzeni” związane było z wyludnieniem miasta spowodowanym upadkiem ekonomicznym bądź spustoszeniami wywołanymi zarazą, wojną i pożarami. Na podstawie wstępnej kwerendy zakładam, że najczęstszą formą użytkowania „pustych przestrzeni” było ogrodnictwo. Mogło ono mieć pewne znaczenie w produkcji żywności dla miasta.