Informacje o projekcie

Tytuł projektu: Relacje pierwszego państwa Piastów ze światem skandynawskim widziane poprzez depozyty srebra

Numer projektu: UMO-2016/22/M/HS3/00210

Kierownik projektu: dr hab. Władysław Duczko

Jednostka prowadząca projekt: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk

Źródło finansowania projektu: HARMONIA

Realizujacy

• dr hab. prof. AH w Pułtusku Władysław Duczko – kierownik projektu, IAE PAN Warszawa
• Renata Czech Błońska – główny wykonawca, IAE PAN Warszawa
• Ewelina Miśta – Jakubowska - główny wykonawca, IAE PAN Warszawa
• wiodący partner zagraniczny - Arkeologiskaforskningslaboratoriet StockholmUniversitet
• partner zagraniczny, Statens historiska museer, Stockholm

Cel projektu

Celem naukowym projektu jest prowadzenie badań nad kontaktami między pierwszym państwem Piastów (900-1039) a królestwem szwedzkim epoki wikingów. Materiałem źródłowym będą srebrne ozdoby znajdowane na historycznym obszarze zachodniosłowiańskim. Materiał ten jest dominującym składnikiem depozytów - skarbów z terenu Polski. Znaczna ilość ozdób występuje także w szwedzkich skarbach. Ponieważ tradycyjne badanie typologiczne są niewystarczające, sięgamy do najnowszych metod z zakresu nauk technicznych. Przeprowadzenie przy pomocy udoskonalonych metod analitycznych badań oryginalnych materiałów słowiańskich ze Szwecji, zabytków skandynawskich imitujących słowiańskie, a także typów czysto skandynawskich pozwoli na opracowania technologicznych i strukturalnych różnic i podobieństw pomiędzy nimi - co finalnie ujawni bardzo ważny, do tej pory niewystarczająco studiowany materiał źródłowy do wczesnej historii Polski i Szwecji.

Znaczenie projektu

Bezspornie mamy do czynienia z niezwykłym materiałem, dotychczas niedocenianym, który poprzez odpowiednio sprofilowane badania fizyko – chemiczne dostarczy podstawę do zupełnie nowych rekonstrukcji wczesnych dziejów Polski i Szwecji. Poprzez te studia chcemy zwrócić szczególną uwagę na następujące punkty: materiał srebrny ze skarbów należy do największych - obok ceramiki - materiałów zabytkowych zachowanych z Polski Mieszka I i Bolesława Chrobrego, a także jest on - obok skarbów skandynawskich - najbogatszym materiałem z wczesnośredniowiecznej Europy. Szczegółowe i nowoczesne opracowanie tych materiałów wprowadzi do nauki nowe sposoby badawcze oraz nowe wizje przeszłości. Materiał słowiański w Skandynawii został już ramowo przeanalizowany przez kierownika projektu dr hab. prof. AH w Pułtusku Władysława Duczko, który po nawiązaniu swoich starych rezultatów do najnowszych, wykonanych w Polsce w trakcie realizacji grantu Narodowego Centrum Nauki (NCN nr 2013/09/B/HS3/03289 „Pochodzenie i obieg srebra w Polsce wczesnośredniowiecznej z wykorzystaniem analiz izotopowych ołowiu”), potwierdził bardzo wysoką jakość ozdób jako źródeł historycznych. Obecny projekt jest skoordynowany z grantem Narodowego Centrum Nauki „Nowe źródło wiedzy o historii wczesnych Piastów. Analizy technologiczne ozdób słowiańskich” (UMO-2016/23/N/HS3/03160 z dnia 04.07.2017 r.) realizowanym w Narodowym Centrum Badań Jądrowych w Otwocku przez dr hab. prof. AH w Pułtusku Władysława Duczko (opiekun naukowy), Ewelinę Miśtę (kierownik projektu) oraz Renatę Czech Błońską (wykonawca).
Interdyscyplinarne studium wczesnopolskich srebrnych zabytków kultury materialnej będzie zaledwie prologiem do badania tego niedocenianego dotychczas materiału źródłowego w zakresie europejskiego dziedzictwa kulturowego. Dzięki swojej wielkości i przystępności ten materiał zabytkowy zbadany przy pomocy nowatorskich metod analitycznych otworzy nowe drogi dla studiów nad wczesnym średniowieczem Europy Środkowej i Północnej.

Koncepcja badań

Udostępnione zabytki zostaną przeanalizowane pod kątem użytkowanych metod technologicznych, różnych dla źródeł pisanych i archeologicznych oraz dla badań laboratoryjnych. Przebadane zostanie kilkaset obiektów pochodzących ze skarbów znajdujących się w zbiorach Statens historiska museer w Sztokholmie. Analizy archeometryczne będą prowadzone w Arkeologiskaforskningslaboratoriet (AFL) na Uniwersytecie w Sztokholmie na aparaturze udostępnionej przez kierownika jednostki.