Informacje o projekcie
Tytuł projektu: Społeczności kultury hamburskiej w Wielkopolsce - technologia krzemienna i organizacja przestrzenna osad w świetle analizy metodą składanek.
Numer projektu: UMO-2016/21/N/HS3/03170
Kierownik projektu: mgr Jakub Mugaj
Jednostka prowadząca projekt: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk
Źródło finansowania projektu: PRELUDIUM
Charakterystyka
Po ustąpieniu ostatniego lądolodu, obszar Niżu Europejskiego stał się powtórnie celem kolonizacji ludzkiej. Populacje łowiecko-zbierackie, które jako pierwsze zaczęły zasiedlać ten obszar wiązane są z tzw. kulturą hamburską. Ślady osadnictwa społeczności hamburskich na omawianym obszarze są bardzo znikome. Źródła archeologiczne zwykle ograniczają się jedynie do pozostałości wytwórczości krzemieniarskiej. Materiał krzemienny zgrupowany jest w skupienia jedno- lub kilku krzemienicowe. To ubóstwo źródeł powoduje, iż okres początku późnego glacjału i obraz kulturowy społeczności hamburskich jest nadal słabo rozpoznany. W ostatnich latach szczegółowe badania nad technologią krzemieniarską oraz organizacją przestrzenną obozowisk pozwoliły uzupełnić wiedzę o kulturze hamburskiej w rejonach północnych Niemiec oraz Holandii. Celem projektu jest kompleksowa, wieloaspektowa analiza źródeł krzemiennych ze stanowisk hamburskich z obszaru Wielkopolski. Przeprowadzona analiza ma na celu rekonstrukcję technologii krzemieniarskiej, organizacji przestrzennej obozowiska, a także ukazanie wymiaru społecznego działalności wytwórczej (analiza w mikroskali pojedynczego obozowiska) oraz mobilności osadniczej Analiza materiałów krzemiennych zostanie wykonana przy użyciu metody składanek. Metoda składanek pozwala na uchwycenie jednostkowych działań technologicznych (eksploatacji bryły surowca, produkcji i naprawy narzędzi), bezpośrednią rekonstrukcję procesów technologicznych (łańcuchów operacji) oraz przemieszczeń materiałów w przestrzeni obozowiska związanych z kulturowymi oraz naturalnymi procesami depozycji źródeł. W kontekście przyjętych założeń teoretycznych i celów pracy istotną właściwością metody jest możliwość jednoczesnego połączenia wymiaru technologicznego i przestrzennego w obrębie pojedynczych jednostek analitycznych – bloków złożeń. Ponadto w przypadku stanowisk wieloskupieniowych pozbawionych datowań bezwzględnych umożliwiających określenie ich chronologii (m. in. Myszęcin) metoda składanek pozwala ustalić chronologię względną – relacje czasowe między skupieniami.
Prezentowany projekt jest pierwszą próbą nowego ujęcia technologii krzemieniarskiej, organizacji przestrzennej i modelu osadnictwa kultury hamburskiej na terenie Wielkopolski w wymiarze społecznym. Dotychczasowe interpretacji odwoływały się do klasycznych stanowisk hamburskich z Doliny Tunelowej obfitujących w szczątki kostne reniferów – modele mobilności i charakteru osadnictwa łączone były z uwarunkowaniami środowiskowymi związanymi z sezonowymi migracjami stad reniferów. W prezentowanym projekcie proponowane jest odejście od interpretacji ekologicznych. Uwaga skierowana jest w stronę społecznych warunków funkcjonowania sieci osadniczej.
Przedstawione badania będą stanowić również pierwszą pełną analizę materiałów krzemiennych metodą składanek przeprowadzoną w skali regionalnej. Umożliwią dokładną rekonstrukcję technologii krzemieniarskiej oraz zachowań przestrzennych w obrębie obozowisk.