Informacje o projekcie
Tytuł projektu: Weklice, st. 7, gm. Elbląg. Cmentarzysko elit okresu wpływów rzymskich w centrum bursztynowego wybrzeża
Kierownik projektu: dr Magdalena Natuniewicz-Sekuła
Jednostka prowadząca projekt: Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Ośrodek Archeologii Średniowiecznej Krajów Nadbałtyckich
Źródło finansowania projektu: Narodowe Centrum Nauki
Kontakt:
e-mail: m_natuniewicz@yahoo.com
telefon: 22 620 28 81
Wykonawcy
Jednostki zaangażowane w projekt:
Instytut Zoologii, Zakład Antropologii Uniwersytetu Jagiellońskiego
Instytut Architektury Tekstyliów, Politechnika Łódzka
Laboratorium Bio- i Archeometrii IAE PAN
Scottish Universities Environmental Research Centre, Uniwersytet w Glasgow
Zakład Anatomii Prawidłowej i Klinicznej, Zakład Medycyny Sądowej, Pomorski Uniwersytet Medyczny
Zakład Zastosowań Radioizotopów, Politechnika Śląska w Gliwicach
Poznańskie Laboratorium Radiowęglowe
Osoby zaangażowane w projekt:
dr Magdalena Natuniewicz-Sekuła (Instytut Archeologii i Etnologii PAN)
Zakres obowiązków:
- stworzenie katalogu obiektów; syntetyczne podsumowanie wykonanych analiz; przygotowanie maszynopisu monografii
mgr Agnieszka Bocheńska (Dział Archeologii, Zamek Królewski w Warszawie)
Zakres obowiązków:
- digitalizacja polowej dokumentacji grobów i obiektów, przygotowanie tablic ilustrujących plany, profile grobów i obiektów oraz wyposażenie zabytkowe
dr Beata Cienkosz-Stepańczak (Instytut Zoologii, Zakład Antropologii UJ)
Zakres obowiązków:
- wydzielenie izotopów z kości ludzkich i zwierzęcych
dr inż. Maria Cybulska (Instytut Architektury Tekstyliów, Politechnika Łódzka)
Zakres obowiązków:
- analiza szczątków tekstyliów pod kątem technik wykonania i rodzajów surowców.
mgr Marta Dec (Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie)
Zakres obowiązków:
- rekonstrukcja naczyń glinianych wraz z opisem technologii ich wykonania.
mgr Maria Michniewicz (Instytut Archeologii i Etnologii PAN)
Zakres obowiązków:
- analizy botaniczne szczątków drewna.
mgr Ewa Pazyna
Zakres obowiązków:
- wykonanie rysunków w tuszu odkrytych zabytków
mgr Jarosław Strobin (Muzeum Archeologiczne w Gdańsku)
Zakres obowiązków:
- analizy i ekspertyzy technologiczne wybranych zabytków metalowych (żelazo, stopy miedzi, metale szlachetne).
dr Iwona Teul (Zakład Anatomii Prawidłowej i Klinicznej, Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie)
Zakres obowiązków:
- wieloaspektowa analiza antropologiczna w tym opracowanie analiz badań izotopowych kośćca, badań DNA, badań biochemicznych i patologii
Charakterystyka
Cel projektu:
Podstawowym celem projektu poprzez wieloaspektowe analizy specjalistyczne przy udziale badań interdyscyplinarnych jest źródłowe opracowanie i przygotowanie do druku najnowszych wyników badań wykopaliskowych na największym w Europie birytualnym cmentarzysku kultury wielbarskiej w Weklicach, stan. 7, gm. Elbląg, woj. warmińsko-mazurskie, zlokalizowanym na Wysoczyźnie Elbląskiej. Tym samym projekt zakłada upowszechnienie źródeł o wysokiej wartości naukowej poprzez stworzenie unikatowego warsztatu naukowego. Do chwili obecnej opublikowany został I tom materiałów w międzynarodowej serii wydawniczej Monumenta Archaeologica Barbarica, obejmujący nieliczne przedwojenne zespoły grobowe i pochodzące z wykopalisk w latach 1984-2004. Odkryte w latach 2005-2013 kolejne około 120 zespołów grobowych wraz z ponad 1200 zabytków wykonanych z metali szlachetnych, żelaza, stopów miedzi, bursztynu, szkła, gliny oraz drewna stanowią główny przedmiot opracowania tego projektu. Badania wykopaliskowe na tej nekropoli (funkcjonującej około I-IV wieku AD), dostarczyły także ważnych i obfitych źródeł antropologicznych i pozwoliły poczynić nowatorskie obserwacje dotyczące struktury antropologicznej pochowanej tu społeczności, natomiast pozostałości szczątków botanicznych i tekstyliów umożliwiły na interesujące spostrzeżenia nad formami grobów, śladami obrzędów pogrzebowych oraz specyfiką ceremonialnego stroju. Cmentarzysko w Weklicach położone w centrum bursztynowego wybrzeża i ówcześnie krzyżujących się szlaków handlowych jest bez wątpienia cmentarzyskiem o elitarnym charakterze. Świadczy o tym bogactwo wyposażeń grobowych, tak i miejscowych, jak i importowanych m.in. z Cesarstwa Rzymskiego, Skandynawii i obszarów nadczarnomorskich. Opracowanie opisanych materiałów w formie częściowej syntezy planowane jest jako szczegółowe analizy specjalistyczne wraz z udziałem specjalistów z nauk przyrodniczych i ścisłych. Należy wyraźnie zaznaczyć, że badanie tak specyficznych i zarazem różnorodnych obiektów archeologicznych jak cmentarzysko jest wielodyscyplinarnym wysiłkiem. Wymaga współpracy specjalistów wielu dziedzin t.j: antropologia, odontologia, radiologia, biochemia, genetyka oraz wielu innych.
Harmonogram projektu:
1. Analizy specjalistyczne pozyskanych zabytków z cmentarzyska w Weklicach: antropologiczna, technologiczna znalezisk (metale, ceramika, tekstylia), w tym składu chemicznego, botaniczna oraz C14.
2. Opisowy i ilustracyjny katalog grobów i obiektów z cmentarzyska w Weklicach (sezony 2005-2013), w tym syntetyczne podsumowanie wyników analiz.
Planowane rezultaty:
Efektem realizacji projektu będzie przygotowanie maszynopisu monografii
Aktualności
Rok 2014:
W roku 2014 dokonano następujących działań związanych z realizacją projektu:
Analiza botaniczna i opracowanie określeń taksonomicznych próbek drewna i organiki pozyskanych podczas sezonów badawczych w latach 2005-2013 na cmentarzysku kultury wielbarskiej w Weklicach st. 7, gm. Elbląg;
Naukowa rekonstrukcja kilkudziesięciu form naczyń glinianych pochodzących z sezonów badawczych 2008-2009; 2011, 2013, z cmentarzyska kultury wielbarskiej w Weklicach, st. 7, gm. Elbląg wraz z opisem technologii wykonania ceramiki;
Opracowanie naukowe opisowego katalogu grobów i obiektów z sezonów badawczych 2005-2006 odkrytych na cmentarzysku kultury wielbarskiej w Weklicach, st. 7, gm. Elbląg;
Uzupełniająca digitalizacja graficzna polowej dokumentacji rysunkowej (plany i profile obiektów) odkrytych podczas sezonów badawczych z lat 2005-2013 na cmentarzysku kultury wielbarskiej w Weklicach, st. 7, gm. Elbląg;
Uzupełniające opracowanie graficzne zabytków wydzielonych (metale, szkło, bursztyn, glina) pochodzących z cmentarzyska kultury wielbarskiej w Weklicach, st. 7, gm. Elbląg odkrytych w sezonach badawczych 2008-2009.
Rok 2015:
W roku 2015 dokonano następujących działań związanych z realizacją projektu:
uzupełniające opracowanie graficzne zabytków wydzielonych (metale, szkło, bursztyn, glina) pochodzących z cmentarzyska kultury wielbarskiej w Weklicach, st. 7, gm. Elbląg odkrytych w sezonach badawczych 2011-2013;
opracowanie graficzne planów i profili obiektów odkrytych podczas sezonów badawczych z lat 2005-2013;
opracowanie graficzne tablic ilustrujących plany i profile grobów wraz z ich wyposażeniem, odkrytych podczas sezonów badawczych z lat 2005-2013;
izolacja wraz z analizą i opracowaniem oznaczeń izotopów węgla, azotu i tlenu, z około 35 próbek kości długich (ludzkich i zwierzęcych) pozyskanych podczas sezonów badawczych w latach 2005-2013;
analiza wraz z opracowaniem zachowanych fragmentów tkanin pod względem techniki, parametrów konstrukcyjnych, surowców i koloru, pozyskanych podczas sezonów badawczych w latach 2005-2013;
analiza biochemiczna wraz z opracowaniem kości ludzkich z grobów szkieletowych (25 osobników), pozyskanych podczas sezonów badawczych w latach 2005-2013;
analizy i ekspertyzy technologiczne w zakresie technik wykonania i rekonstrukcji wybranych zabytków metalowych (ozdoby i części stroju z żelaza, stopów miedzi i metali szlachetnych) pozyskanych podczas sezonów badawczych w latach 2005-2013;
analizy C14 30-tu próbek węgli drzewnych i drewna pochodzących z grobów szkieletowych i ciałopalnych odkrytych w sezonach badawczych 2005-2013;
analizy składu chemicznego ok. 100 zabytków metalowych i ok. 50 fragmentów ceramiki;
przygotowanie i opracowanie opisowego katalogu grobów i obiektów z sezonów badawczych 2007-2009; 2011 wraz z uwzględnieniem wyników w/w analiz.
Konferencje 2015
XX Sesja Pomorzoznawcza za lata 2014-2015. Muzeum Archeologiczne w Gdańsku 18-20.11.2015. Referat dr M. Natuniewicz-Sekuła, dr D. H. Werra, pt. Krzemienie w grobach okresu rzymskiego. Materiały krzemienne z cmentarzyska kultury wielbarskiej w Weklicach, gm. Elbląg z badań ostatnich lat
Rok 2016:
W roku 2016 dokonano następujących działań związanych z realizacją projektu:
przygotowano i opracowano opisowy katalog grobów i obiektów z sezonów badawczych 2012-2013 wraz z uwzględnieniem wyników analiz specjalistycznych;
podsumowano analizy specjalistyczne wykonane w ramach projektu oraz opracowano wyniki analiz składu chemicznego ceramiki i zabytków metalowych oraz analiz C14;
opracowano i przeprowadzono analizę antropologiczną paleopatologii z wybranych grobów ciałopalnych i szkieletowych oraz opracowano wyniki analiz DNA wybranych ludzkich materiałów kostnych z sezonów badan 2005-2013.
Konferencje 2016
12 Międzynarodowa Konferencja „Metody Chronologii Bezwzględnej”. Instytut Fizyki, Centrum Naukowo- Dydaktyczne, Politechnika Śląska w Gliwicach; 11-13.05.2016 Paniówki Poster wspólnie z dr B. Cienkosz-Stepańczak, prof. dr. hab. K. Szostkiem, mgr A. Lisowską-Gaczorek, mgr K. Mądrzyk, prof. dr. hab. T. Goslarem, dr. inż. J. Pawlytą pt. Oxygen isotopic variability of human and animals bones extracted phosphate from Wielbark Culture cemetery at Weklice, North - Eastern Poland – Preliminary results
Publikacje
Magdalena Natuniewicz-Sekuła, Dagmara H. Werra
2014 Materiały krzemienne z cmentarzyska kultury wielbarskiej w Weklicach, stan. 7, pow. Elbląski, Wiadomości Archeologiczne, t. LXV, s. 197-210
