• Polski
  • English
  • AA+A++
Historia OBDT

Historia Ośrodka Badań nad Dawnymi Technologiami

Łódzki Ośrodek Badań nad Dawnymi Technologiami (wcześniej Zakład Archeologii Polski Środkowej Instytutu Historii Kultury Materialnej PAN, jak również Oddział w Łodzi Instytutu Archeologii i Etnologii PAN) powstał w 1953 r., w momencie utworzenia Instytutu, z łódzkich pracowni Kierownictwa Badań nad Początkami Państwa Polskiego – Kierownictwa Prac Wykopaliskowych w Gdańsku, Kierownictwa Prac Wykopaliskowych w Łęczycy i Kierownictwa Prac Wykopaliskowych w Lutomiersku. Kierował nim początkowo prof. dr hab. Konrad Jażdżewski, będący jednocześnie dyrektorem łódzkiego Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi; w pomieszczeniach Muzeum mieściła się siedziba zespołu. W roku 1960 r. instytucją kierował prof. dr hab. Andrzej Nadolski. W roku 1992 kierownikiem oddziału został prof. dr hab. Tadeusz Poklewski, od 2001 r. kierownikiem oddziału był prof. dr hab. Jerzy Maik. Obecnie funkcję tę sprawuje prof. dr hab. Mariusz Mielczarek.

 

Po zakończeniu prac związanych z Millenium zajmowano się w Zakładzie badaniami nad kulturą materialną wczesnośredniowiecznej Polski. Rozpoczęto współpracę z École des Hautes Études en Science Sociales. W wyniku współpracy podjęte zostały badania francuskich średniowiecznych wsi  opuszczonych. Natomiast w początkach lat 90. XX w. prowadzono badania archeologiczne zamków Alzacji, początkowo we współpracy z Centre d’Archéologie Médiévale de Strasburg, później zaś samodzielnie. Na przełomie lat 60. i 70. XX w. zaczęły się też w zakładzie kształtować trzy większe zespoły badawcze. Pierwszy, kierowany przez profesora A. Nadolskiego zajął się historią dawnego uzbrojenia, drugi – pod kierunkiem profesora T. Poklewskiego – dziejami architektury murowanej, trzeci zaś – z profesorem A. Abramowiczem na czele – historią polskiej archeologii. Ponadto prowadzono badania nad koczownikami Wielkiego Stepu, wojskowością i numizmatyką antyczną oraz archeologią regionu Morza Czarnego (udział w pracach na terenie antycznego Nikonion), kaflami i cegłą jako materiałem budowlanym w średniowieczu i w czasach nowożytnych, włókiennictwem w pradziejach i w średniowieczu.  Badano także cmentarze polskich oficerów zamordowanych w Związku Radzieckim.

 

Do najważniejszych wykopalisk realizowanych przez ośrodek należą te prowadzone w Tumie pod Łęczycą (grodzisko, kolegiata – VIII-XIV w.), Gdańsku (miasto – X-XIII w.), Lutomiersku, pow. Sieradz (cmentarzysko – XI w.), Bolesławcu, pow. Wieruszów (zamek – XIV-XVIII w.), Kaliszu (zamek i miasto  – XIV-XVIII w.), Dracy, (Burgundia, Francja) - wieś – XIII-XV w., Lubieszewie, pow. Nowy Dwór Gdański (pole bitwy z 1576 r.), Grunwaldzie (pole bitwy z 1410 r.), Petit-Koenigsbourg, Alzacja, Francja (zamek XIII-XV w.), Dąbrównie, pow. Ostróda (miasto XIV-XX w.), Katyniu, Rosja (groby polskich oficerów – 1940 r.). Od 1995 r. ośrodek prowadził archeologiczne badania ratownicze na wielkich inwestycjach (gazociąg JAMAŁ, Kopalnia Węgla Brunatnego – Bełchatów, autostrada A1 i A2). Do najciekawszych stanowisk należą: Chrząstów Folwarczny, pow. Zgierz (wielokulturowa osada – epoka brązu-okres rzymski), Pomorzany, pow. Kutno (folwark – XIV-XVIII w.) oraz Pomorzanki, pow. Gostynin (grodzisko stożkowate – XIV w., wieś – XIV-XVIII w.).

 

W pierwszym dziesięcioleciu XXI wieku w ośrodku ukształtowały się dwa zespoły badawcze i na ich podstawie, w ramach reformy Instytutu, powołano Zespół Badań Dawnego Uzbrojenia (T. Kurasiński) oraz Zespół Badań nad Dawnym Włókiennictwem (Ł. Antosik, J. Maik, A. Rybarczyk, J. Słomska-Bolonek). Ponadto są prowadzone studia nad archeologią i numizmatyką świata antycznego (A. Jankowska, M. Mielczarek) oraz zagadnieniami społecznymi i gospodarczymi od okresu rzymskiego po wczesne średniowiecze (M. Piotrowska, K. Skóra).