dr Monika Saczyńska

Ośrodek Historii Kultury Materialnej Średniowiecza i Czasów Nowożytnych

 
m.saczynska@iaepan.edu.pl
msaczynska@wp.pl

https://orcid.org/0000-0003-1316-6846

Academia.edu

Zainteresowania badawcze:

• Religijność późnego średniowiecza w Polsce na tle europejskim ze szczególnym uwzględnieniem funkcji społecznych praktyk religijnych.
• Kultura materialna późnego średniowiecza (szczególnie: dewocjonalia i miejsca praktyk religijnych, funkcjonowanie przedmiotów w przestrzeni społecznej).
• Budowanie prestiżu i tożsamości (indywidualnej i grupowej) jako sposoby komunikacji społecznej.
• Rytuały i ceremonie kościelne.
• Kontakty Polaków z Kurią Rzymską w XIV i XV wieku oraz relacje pomiędzy papiestwem i kościołem lokalnym.
• Penitencjaria Apostolskiej w średniowieczu.

Wybrane publikacje:

Monografie:

• Saczyńska-Vercamer M. (w druku). Władza i grzech. Supliki z terenów metropolii gnieźnieńskiej do Penitencjarii Apostolskiej w XV wieku, Warszawa.

Artykuły w czasopismach:

• Saczyńska M. (2016). O kaplicach w siedzibach rycerskich i możnowładczych późnośredniowiecznej Polski uwag kilka. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 64(3), 307-325.
• Saczyńska M. (2016). Penitencjaria Apostolska (nie)nowy obszar badań. Na marginesie ostatnich edycji źródłowych Repertorium Poenitentiarium Germanicarum, Bd. IX: Pius III. und Julius II. 1503-1513, text und indices bearb. von L. Schmugge, Berlin-Boston 2014, (2 tomy, s. XXXII, 452 i s. 252); Supplications from England and Wales in the Register of the Apostolic Penitentiary 1410-1503, ed. P.D. Clark, P.N.R. Zutshi, vol. III: 1492-1503, Cantenbury and New York 2015 (s. XV, 396). Średniowiecze polskie i powszechne 8(12), 263-286.

Rozdziały w monografiach zbiorowych:

• Saczyńska-Vercmaer M. (w druku).  Change and Continuity in Lay Devotion on the Basis of Prayer Beads in Medieval Poland and Central Europe.  W: I. Johnson, A.M. Rodrigues (red.) Religious practices and everyday life (1350-1570). Brepols Publishers.
• Saczyńska-Vercamer M. (w druku).  Authority without power? Papal Influence over ECE in the Late Medieval Ages. W: D. Zupka and G. Vercamer (red.) Rulership in Medieval East Central Europe. Power, Rituals, and Legitimacy in Bohemia, Hungary and Poland. Brill Publishers.
• Saczyńska M. (2020). Mszy słuchanie, grzechów odpuszczanie. Przywileje indywidualne dla Jagiellonów w XV wieku. Przyczynek do pobożności monarszej późnego średniowiecza. W: B. Czwojdrak, J. Sperka, P. Węcowski (red.), Jagiellonowie i ich świat. Polityka kościelna i praktyki religijne Jagiellonów, t. IV (51-72). Kraków: Towarzystwo Naukowe Societas Vistulana
• Saczyńska M. (2015). W poszukiwaniu zbawienia. Sprawy polskie i litewskie w Penitencjarii Apostolskiej w latach 1471-1492. W: G. Wrześniak, A. Bender (red.), Polacy we Włoszech – Włosi w Polsce (47-71). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.
• Saczyńska M. (2014). Mieszczan krakowskich domowe świętości, czyli wyobrażenia dewocyjne w przestrzeni prywatnej (przykłady wczesnonowożytne). W: M. Bis, W. Bis (red.), Rzeczy i ludzie. Kultura materialna w późnym średniowieczu i w okresie nowożytnym. Studia dedykowane Marii Dąbrowskiej (275-286). Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk.
• Saczyńska M. (2014). Rytuały kościelne związane z małżeństwem w Polsce późnego średniowiecza na podstawie pontyfikałów krakowskich z XV wieku. W: M. Nodl, P. Kras (red.), Manželství v pozdním středověku: rituály a obyčeje / Małżeństwa w późnym średniowieczu: rytuały i zwyczaje (63-76). Praha: Centrum medievistických studií AV ČR a UK.
• Saczyńska M. (2014). Supliki polskie w najstarszej księdze Penitencjarii Apostolskiej (Registra Matrimonialium et Diversorum, t. 1). W: M. Piber, P. Węcowski (red.), Ecclesia – societas – fontes. Studia z dziejów średniowiecza (110-118). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Saczyńska M. (2013). Czy istnieli Słowianie w późnym średniowieczu? Uwagi na podstawie lektury Roczników Jana Długosza. W: K.A. Makowski, M. Saczyńska (red.), Słowianie – idea i rzeczywistość (71-105). Poznań: Instytut Historii UAM .
• Saczyńska M. (2013). Supliki polskich duchownych w archiwum Penitencjarii Apostolskiej (1471-1492). W: Ż. Sztylc i in. (red.), Fundamenty średniowiecznej Europy (187-202). Pelplin: Wydawnictwo Bernardinum.
• Saczyńska M. (2012). Z Bogiem do Boga. Benedykcja pielgrzymów w pontyfikałach krakowskich XV wieku. W: M. Saczyńska, E. Wółkiewicz (red.), Samotrzeć, w kompanii czy z orszakiem? Podróżowanie w średniowieczu i czasach nowożytnych (111-132). Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk / Niemiecki Instytut Historyczny w Warszawie.
• Saczyńska M. (2011). Sznury modlitewne – z dziejów praktyk dewocyjnych na ziemiach polskich w późnym średniowieczu i wczesnej nowożytności (z kilkoma przykładami z Europy Środkowej). W: A. Barciak (red.), Realia życia codziennego w Europie Środkowej ze szczególnym uwzględnieniem Śląska (148-167). Katowice-Zabrze: Polska Akademia Nauk Oddział w Katowicach.
• Saczyńska M. (2010). Prywatna przestrzeń sakralna w domu – przykłady wykorzystania ołtarzy przenośnych w późnośredniowiecznej Polsce. W: M. R. Pauk, M. Saczyńska (red.), Dom, majątek, klient, sługa – manifestacja pozycji elit w przestrzeni materialnej i społecznej Europy (XIII-XIX wiek) (111-127). Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk.
• Saczyńska M. (2009). Poświęcenie ołtarza przenośnego w piętnastowiecznych pontyfikałach krakowskich. Treść i symbolika rytuału. W: M. Nodl, F. Šmahel, K. Kowalewski (red.), Rituály, ceremonie a festivity v střdní Evropě 14. a 15. století (433-451). Praha: Centrum medievistických studií AV ČR a UK.
• Saczyńska M. (2006). Msza pod osłoną nieba, czyli kiedy kultura spotyka się z naturą. Sprawowanie eucharystii w czasie podróży w okresie średniowiecza – uwagi wstępne. W: S. Rosik, P. Wiszewski (red.), Mundus hominis – cywilizacja, kultura, natura. Wokół interdyscyplinarności badań historycznych (243-255). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Saczyńska M. (2005). Sacrum na co dzień – funkcje papieskich przywilejów dla polskich odbiorców indywidualnych w XIV i XV wieku. W: J. Pysiak, A. Pieniądz-Skrzypczak (red.), Sacrum. Obraz i funkcja w społeczeństwie średniowiecznym (360-373). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Saczyńska M. (2001). Ekskomuniki za długi w sądzie rektora Uniwersytetu Krakowskiego w późnym średniowieczu. W: W. Kowalski, J. Muszyńsks (red.), Kościół katolicki w Małopolsce w średniowieczu i we wczesnym okresie nowożytnym (51-61). Kielce-Gdańsk: Kieleckie Towarzystwo Naukowe / Officina Ferberiana .

Redakcje monografii zbiorowych:

• Wółkiewicz E., Saczyńska M., Pauk M.R. (red.). (2016). Habitus fecit hominem – społeczne funkcje ubioru w średniowieczu i w epoce nowożytnej. Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk / Niemiecki Instytut Historyczny w Warszawie.
• Makowski K.A., Saczyńska M., (red.). (2013). Słowianie – idea i rzeczywistość. Poznań: Instytut Historii UAM.
• Saczyńska M. Wółkiewicz E. (red.). (2012). Samotrzeć, w kompanii czy z orszakiem? Podróżowanie w średniowieczu i czasach nowożytnych. Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk / Niemiecki Instytut Historyczny w Warszawie.
• Pauk M.R., M. Saczyńska M. (red.). (2010). Dom, majątek, klient, sługa – manifestacja pozycji elit w przestrzeni materialnej i społecznej Europy (XIII-XIX wiek). Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk.

Aktualne projekty:

• Sachkultur und private Frömmigkeit im späten Mittelalter. Ein soziales Phänomen am Beispiel ausgewählter Städte des Heiligen Römischen Reiches und Ostmitteleuropas (Historisches Institut Friedrich-Schiller-Universität Jena)

Ukończone projekty:

• 01.11.2019-31.01.2020 : „Private Frömmigkeitspraktiken im späten Mittelalter als soziales Phänomen am Beispiel ausgewählter Städte im Heiligen Römischen Reich und Ostmitteleuropas“ (projekt przygotowywany w ramach obowiązków pracownika naukowego; stanowisko finansowane ze środków na badania naukowe Uniwersytetu w Pasawie).
• 27.09.2013-26.09.2017: COST Action IS1301: New Community of Interpretation: Contexts, Strategies and Processes of Religious Transformation in Late Medieval and Early Modern Europe; Working Group I: Theory and Methods (wykonawca)
• 10.2009-10.2012 – grant MSWiN nr N N 108 134237:
• „Dewocjonalia i prywatne praktyki religijne w późnośredniowiecznej Polsce na tle europejskim”. Celem projektu było rozpoznanie sposobów posługiwania się drobnymi przedmiotami kultu religijnego w późnośredniowiecznej Polsce (sznury modlitewne, figurki i obrazki dewocyjne, biżuteria religijna) oraz przedmiotami związanymi z prywatnymi praktykami religijnymi (ołtarze przenośne). Dewocjonalia są rozumiane jako materialne przejawy przeżyć natury religijnej, osobistego doświadczenia religijnego i sposobów nawiązywania kontaktu z sacrum. Posługiwanie się tego typu przedmiotami było również komunikatem społecznym (manifestacja religijności, pozycji społecznej, budowa prestiżu, ostentacja). Tematyka projektu wpisuje się w obszary zainteresowań historii religijności, historii kultury materialnej oraz historii społecznej.

Nagrody i stypendia:

• 01.04.2021-31.03.2022: Jena Excellence Fellowship Friedrich-Schiller-Universität Jena (Niemcy) (jako assistant professor)
• 14-27.10.2019: Pobyt badawczy w ramach programu wymiany akademickiej dla naukowców Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu w Pasawie (temat: „Privates Gebet in Ostmitteleuropa. Muster – lokale Traditionen – kultureller Austausch“).
• 01-30.06.2013 – stypendium Fundacji im. Lanckorońskich z Brzezia (kwerenda naukowa w Rzymie).
• 01.11.-31.12.2002 – stypendium Fundacji im. Lanckorońskich z Brzezia (kwerenda naukowa w Rzymie).

Członkostwo w organizacjach:

• Commission Internationale des Études Historiques Slaves (CIEHS) – od 2015 r. (członek)
• Zespół Studiów Słowiańskich i Wschodnioeuropejskich KNH PAN - od 2007 r. (sekretarz)