Dr hab. Tadeusz Baranowski

Ośrodek Interdyscyplinarnych Badań Archeologicznych, Warszawa

 

thaddeus2@tlen.pl

 

Zainteresowania badawcze:

Okres przedrzymski i wpływów rzymskich; okres wędrówek ludów; okres plemienny, wczesne średniowiecze; Polska - południowa Wielkopolska (Kalisz) oraz Polska północno-wschodnia, a także południowa Europa - Włochy (Wenecja).

Problematyka przemian środowiska naturalnego i kulturowego; grody oraz formowanie się miast, chrystianizacja, symbolika wyobrażeń, użytkowanie konia - pod wierzch i w zaprzęgu, pochówki koni.

Archeologia okresu wpływów rzymskich i wędrówek ludów oraz wczesnego średniowiecza Polski i Włoch.

Innym nurtem zainteresowań jest upowszechnianie wyników badań archeologicznych i szeroko pojęta popularyzacja archeologii. Wyrazem tego był udział w realizacji lub autorstwo kilkudziesięciu wystaw w Polsce i sześciu we Włoszech, w tworzeniu archeologicznego Rezerwatu Archeologicznym w Kaliszu na Zawodziu, a także działów dotyczących najdawniejszej przeszłości w dwóch powstających muzeach w Warszawie: Muzeum Historii Żydów Polskich (Polin) oraz Muzeum Historii Polski.

Opublikowano ponad 200 publikacji.

 

Wybrane publikacje:

Artykuły w czasopismach:

Baranowski T. (1973). Rząd koński z wodzami łańcuchowymi na terenie Europy środkowej w okresie wpływów rzymskich. Archeologia Polski, 17(2), 391-477.

Baranowski T. (1996). Pochówki koni z Tumian, w woj. olsztyńskim, Archeologia Polski, 41(1-2), 65-130.

Calderoni G., Baranowski T., Gerhardinger M.E., Pianetti F.. (1998). Cronologia radiocarbonio di reperti dallo scavo stratigrafico a Campo di SS. Maria e Donato (Isola di Murano, Laguna di Venezia). Progetto Comune di Ricerca, Siti archeologici nella laguna di Venezia, Technical Report 226, 1-8.

Baranowski T., Cyngot D., Kędzierski A., Miłek S., Wyczółkowski D., Ziąbka L. (2005) Badania wykopaliskowe na terenie Starego Miasta w Kaliszu w latach 2001-2004. Rocznik Kaliski 30, 39-92.

Baranowska M., Baranowski T. (2006) Archaeology as the pre-text for poetry. The loneliness of ancient deities or on the other side of a showcase. Archaeologia Polona 44, 255-263.

Stupnicka E., Baranowski T., Bender W. (2006). Wpływ czynników klimatycznych na procesy osadnicze w dolinach rzek środkowej Polski w okresie rzymskim i we wczesnym średniowieczu. Archeologia Polski 51(1-2), 93-120.

Baranowski T., Calderoni G. (2008). Radiocarbon Dating of environmental and cultural changes at the medieval stronghold of Zawodzie (Kalisz, Central Poland). Archeologia Polski 53(2), 317-35.

Baranowski T., Calderoni G., Preite Martinez M. (2009). The history of the medieval open settlement of Stare Miasto (Civitas Antiqua) at Kalisz (Great Poland) tracked by isotope chronology. Archeologia Polski 54(1), 67-82.

Baranowski T. (2013). La problematica degli insediamenti fortificati medievali nell’archeologia polacca (Casi particolari: motte). Archeologia Medievale 40, 15-22.

Baranowski T. (2013). Catastrophic Environmental Change – Floods as the Cause of Disasters at the End of Early Middle Ages in Poland, the Case of Kalisz. W: J. Popielska-Grzybowska, J. Iwaszczuk. Studies on Disasters, Catastrophes and the Ends of the World in Sources. Acta Archaeologica Pultuskiensia 4, 21-24.

Baranowski T. (2015). Zmienny obraz wczesnej historii Kalisza. Dowody i hipotezy. Rocznik Kaliski 41, 11-25.

Baranowski T. (2017). Dwie rocznice w Kaliszu (1960-1966): Osiemnaście Wieków Kalisza i Tysiąclecie Polski. Przegląd Archeologiczny 65, 89-98.

Moździoch S., Baranowski T., Stanisławski B. (2017). Rapporto preliminare della I campagna di scavi archeologici condotti nel sito della Chiesa di SantaMaria di Campogrosso (San Michele del Golfo) – Altavilla Milicia-PA, Notiziario Archeologico della Soprintendenza di Palermo 19, 1-13.

http://www.regione.sicilia.it/beniculturali/dirbenicult/NotiziarioArcheoPalermo.html

Baranowski T. (2018). Pars pro toto i monosandalizm (na kanwie monografii Thorsberger Moor). Archeologia Polski 63, 175-182.

Rozdziały w monografiach zbiorowych:

Baranowski T., Moszczyński W.A. (2004). Ornamentyka naczyń z zespołów grobowych datowanych zabytkami metalowymi. W: M. Karczewska, M. Karczewski (red.). Ceramika zachodniobałtyjska. Nowe źródła i interpretacje. Materiały z konferencji, Białystok 23-24 września 2002 roku (167-90). Białystok: Instytut Historii Uniwersytetu w Białymstoku.

Baranowski T. (2010). Kalisz as an example of development of the medieval centre in Poland. W: A. Buko, M. McCarthy (red.) Making a Medieval Town (167-78). Warszawa: IAE PAN.

Baranowski T. (2013). Kalisia-Kalisz, starożytność a wczesne średniowiecze. W: T. Baranowski, A. Buko (red.). Kalisz na przestrzeni wieków (81-102). Warszawa: IAE PAN.

Baranowski T. (2016). Badania, postacie i odkrycia. 60 lat placówki archeologicznej PAN w Kaliszu. W: A. Kędzierski, D. Cyngot, D. Wyczółkowski (red.) Wokół początków Kalisza. 60 lat Stacji Archeologicznej Instytutu Archeologii i Etnologii PAN w Kaliszu (11-23). Warszawa – Kalisz: IAE PAN.

Baranowski T. (2016). Kalisz w dobie Chrztu Polski. W: A. Kędzierski, D. Cyngot, D. Wyczółkowski (red.) Wokół początków Kalisza. 60 lat Stacji Archeologicznej Instytutu Archeologii i Etnologii PAN w Kaliszu (137-153). Warszawa – Kalisz: IAE PAN.

 

Redakcje monografii zbiorowych:

Baranowski T. (red.). (2016). Przestrzeń osadnicza wczesnośredniowiecznego Radomia 1. T. Kurasiński, K. Skóra, Cmentarzysko w Radomiu, stanowisko 4. Warszawa: IAE PAN.

Baranowski T. (red.). (2017) Völkerwanderungszeitliche Siedlung von Tumiany (Daumen) im Kreise Allenstein. Tumiany, woj. warmińsko-mazurskie, osada, Warszawa: IAE PAN.

 

Aktualnie prowadzony projekt

„Ammuriana – wyspa Murano w świetle wykopalisk / Isola di Murano alla luce degli scavi”. NCN 2018/30/M/HS3/00737. Kierownik projektu: dr. hab. Tadeusz Baranowski. Główny partner zagraniczny: prof. dr Sauro Gelichi. Jednostka prowadząca projekt: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk. Źródło finansowania projektu: Program HARMONIA 10

Partnerami Polaków jest grupa prof. dr. Sauro Gelichiego z Uniwersytetu Ca’ Foscari w Wenecji, we współpracy z Włoską Radą Badań Naukowych. Cel stanowi opracowanie wyników polsko-włoskich archeologicznych prac wykopaliskowych z lat osiemdziesiątych XX wieku na wyspie Murano, na stanowisku z okresu wczesnego i pełnego średniowiecza przed Bazyliką Santa Maria e Donato.

Przewiduje się uzyskanie interdyscyplinarnego spojrzenia na przeszłość Wenecji, poprzez historię obszaru istotnego dla społeczności Laguny Weneckiej ujętej w publikacji w dwóch językach: polskim i włoskim.

Oprócz publikacji książkowej i artykułów planuje się przygotowanie wystawy obrazującej losy mieszkańców w trudnym dla osadnictwa środowisku naturalnym.

 

Wybrane ukończone projekty:

Grant KBN: „Cmentarzysko z okresu wędrówek ludów w Tumianach, woj. Olsztyńskie”, nr 1H01G05513. 1997-2000, realizowany w IAE PAN PAN. Kierownik projektu: Tadeusz Baranowski.

Przygotowano opracowania zbadanej przez dawny IHKM PAN części ciałopalnego cmentarzyska z VI-VII wieku w Tumianach, w woj. warmińsko-mazurskim (74 groby ludzkie oraz 17 „grobów koni”). Określono warunki środowiska naturalnego, w jakim żyła grupa ludzka użytkująca cmentarz. Uściślono chronologię obiektu. Opracowano analizy metaloznawcze odkrytych przedmiotów oraz wyniki analizy antropologicznej szczątków ludzkich i 33 szkieletów koni. Określono nawiązania wyrobów metalowych do znalezisk lokalnych – „bałtyjskich” oraz „gockich” i „merowińskich”. Podobne powiązania wykazują formy naczyń glinianych. W tym przypadku zapewne nie chodzi wyłącznie o kontakty handlowe, ale i o przybycie pewnych obcych (w stosunku do ludności bałtyjskiej) grup ludzkich (T. Baranowski 1996; T. Baranowski, W.A. Moszczyński 2004; T. Baranowski, red. 2017).

Projekt badawczy MNiSW, własny pod tytułem: „Przekształcenia przestrzeni osadniczej wczesnopiastowskich ośrodków administracji terytorialnej - przykład osady i cmentarzyska na stanowisku nr 4 w Radomiu”. N N109 202738 Na podstawie umowy nr 2027/B/H03/2010/38.

2010-2013, kierownik projektu realizowanego w Instytucie Archeologii i Etnologii PAN (na miejsce doc. dr hab. M. Dulinicza), współpraca z Muzeum w Radomiu.

Realizacja zadań grantu przyniosła nowe dane dotyczące prawidłowości formowania się ośrodków wczesnopiastowskich, w tym przypadku obiektów osadniczych położonych w sąsiedztwie centralnego punktu regionu - grodu. Przygotowano również szerokie opracowanie tła geograficzno-topograficznego, historycznego. Grant pierwotnie nie przewidywał publikacji.

Opublikowano t. I serii: Przekształcenia przestrzeni osadniczej wczesnopiastowskich ośrodków administracji terytorialnej; tom II w druku, tom III w ostatecznej fazie redakcji.

Za ważny uznać należy opiekę naukową nad całością realizacji projektu dofinansowanego przez UE - międzynarodowego projektu „Wyprawa po bursztyn (Amber Expedition). Europejski Trakt Kulturowy”. Od 2009 do 2011 – (główny Organizator - Muzeum Okręgowe Ziemi Kaliskiej) w ramach Programu „Kultura 2007-2013”.

W związku z projektem zorganizowano kilka międzynarodowych wystaw  w Kaliszu, Adrii (Włochy), Ptuju (Słowenia), Martinie (Słowacja), Sopronie (Węgry), jak również wystawę planszową, towarzyszącą ekspozycjom rekonstrukcji wozu rzymskiego. W ramach tego projektu TVP Poznań nakręciła film telewizyjny: „Bursztynowym szlakiem”, T. Baranowski był współautorem scenariusza i konsultantem naukowym.

 

Członkostwo w organizacjach:

European Association of Archaeologists od 1994.

Polskie Towarzystwo Archeologiczne (od 1971 r. Polskie Towarzystwo Archeologiczne i Numizmatyczne) 1966-1989 (kilkakrotnie we władzach Oddziału Warszawskiego).

Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich od 1989 (we władzach Oddziału Warszawskiego).

Polskie Towarzystwo Historyczne - Oddział w Kaliszu.

Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk - przez wiele lat członek Zarządu.