Dr Maciej Jórdeczka
Ośrodek Studiów Pradziejowych i Średniowiecznych IAE PAN
https://iaepan.academia.edu/MaciejJordeczka
https://www.researchgate.net/profile/Maciej_Jordeczka
Zainteresowania badawcze:
Moje zainteresowania badawcze koncentrują się na początkach gospodarki wytwórczej w północno-wschodniej Afryce, osadnictwie wczesnoholoceńskim na Pustyni Zachodniej w Egipcie, mezolicie i neolicie w Sudanie oraz na okresie predynastycznym i wczesnodynastycznym w delcie Nilu. Zajmuję się także studiami nad kamieniarstwem społeczności pradziejowych, zarówno w Afryce, jak i w Polsce.
Wybrane publikacje:
Artykuły w czasopismach:
Jórdeczka M. (2003). Neolithic Sandstone Tools from Kadero 1. Sudan. African Reports, 2, 105-117.
Chłodnicki M., K.M. Ciałowicz, R. Abłamowicz, T. Herbich, M. Jórdeczka, M. Jucha, J. Kabaciński, L. Kubiak-Martens, A. Mączyńska (2003). Polish excavations at Tell el-Farkha (Ghazala) in the Nile Delta. Preliminary Report 1998-2001. Archeologia, 53, 63-119.
Krzyżaniak L., M. Chłodnicki, M. Jórdeczka, M. Lemiesz (2005) Archaeological reconnaissance Between Shemkhiya and Khor Um Gizlan. African Reports, 4, 39-43.
Bobrowski P., M. Jórdeczka. (2005). Survey of Middle Section of Wadi Awatib (Sudan): Preliminary Report. African Reports, 3, 37-46.
Jórdeczka M., Sobkowiak-Tabaka I., Mrozek-Wysocka M. (2008). Makrolityczne zabytki kamienne i krzemienne z okolic Sławna i Lednicy, Studia Lednickie, 9, 350-378.
Bobrowski P., M. Jórdeczka, D. Mańka, R. Królik, R. Schild. (2010). Combined Prehistoric Expedition in Nubia 2003-2008. African Reports.
Jórdeczka M., H. Królik, M. Masoić, R. Schild. (2011). Early Holocene pottery in the Western Desert of Egypt: new data from Nabta Playa, Antiquity, 85, 99-115.
Bobrowski P., M. Jórdeczka, M. Kobusiewicz, M. Chłodnicki, J. Kusiak. (2013). What forced the prehistoric cattle-keepers to emigrate from the Red Sea Mountains? Studia Quaternaria, 30(2), 135-142.
Jórdeczka M., H. Królik, M. Masoić, R. Schild. (2013). Hunter-Gatherer Cattle-Keepers of Early Neolithic El Adam Type from Nabta Playa: Latest Discoveries from Site E-06-1, African Archaeological Review, 30(3), 253-284.
Jórdeczka M., M. Mrozek-Wysocka. (2014). Stone workshop at the Western Kom, Archeologia. Polish Excavations at Tell el-Farkha (Ghazala) in the Nile Delta. Preliminary Report 2008-2010.
M. Jórdeczka, H. Królik, M. Masojć, R. Schild. (2015). Here comes the rain again… The Early-Holocene El Adam Occupation of the Western Desert, Nabta Playa, Egipt. Site E-08-2, Azania: Archaeological Research in Africa, 50(1), 3-26
Bobrowski P., M. Jórdeczka, I. Sobkowiak-Tabaka, M. Binder (2017). Khor Shambat 1: New Neolithic Site and Cemetery in Omdurman (Sudan), Polish Archaeology in the Mediterranean, 447-478.
Jórdeczka M., M. Chłodnicki, I. Sobkowiak-Tabaka, Ł. Stanaszek (2019). Rebirth in the afterlife. Neolithic pot burials from the Khor Shambat, Sudan. Azania: Archaeological Research in Africa.
Rozdziały w monografiach zbiorowych:
Jórdeczka M. (2004). Stone Implements from Tell el-Farkha. W: S. Hendrickx et al. (eds.) Egypt at its Origins. Studies in Memory of Barbara Adams, 443-463, Leuven.
Jórdeczka M. (2006a) Preliminary report of archaeological reconnaissance in the Wadi Awatib (Central Sudan). W: I. Caneva, A. Roccati (eds.), Proceedings of the X International Confeence of Nubian Studies, Rome 9-14 September 2002, Roma.
Jórdeczka M. (2006b) A survey of the Wadi Awatib near Naga. W: K. Kroeper, M. Chłodnicki, M. Kobusiewicz (eds.), Archeology of Early Northeastern Africa, 7-23, Poznań Archeological Museum.
Jórdeczka M. (2010a). Makrolityczne zabytki kamienne. W: J. Kabaciński, I. Sobkowiak-Tabaka (red.), Materiały do wczesnych pradziejów Zachodniej Wielkopolski. Osadnictwo późnopaleolityczne i mezolityczne na stanowisku 7 w Ośnie Lubuskim. Ratownicze badania archeologiczne Instytutu Archeologii i Etnologii PAN Oddział w Poznaniu, Tom II, Poznań.
Jórdeczka M. (2010b). Kamieniarstwo społeczności pradziejowych Kotliny Kolskiej. W: J. Bednarczyk, J. Kabaciński, A. Kośko (red.), Via Archaeologica Posnaniensis. Źródła archeologiczne z badań wykopaliskowych na trasach dróg i autostrad. Tom I. Osadnictwo Kotliny Kolskiej, 627-658, Poznań.
Jórdeczka M. (2010c). Stone Implements. W: M. Chłodnicki, M. Kobusiewicz, K. Kroeper (red.), Kadero. The Lech Krzyżaniak excavations in the Sudan, Poznań.
Bobrowski P., M. Jórdeczka, A. Krzyżaniak, M. Mrozek-Wysocka. (2010). Personal Adornments W: M. Chłodnicki, M. Kobusiewicz, K. Kroeper (red.), Kadero. The Lech Krzyżaniak excavations in the Sudan, Poznań.
Jórdeczka M., M. Mrozek-Wysocka. (2011). Wczesnośredniowieczne narzędzia kamienne. W: J. Kabaciński, I. Sobkowiak-Tabaka (red.), Ratownicze badania archeologiczne IAE PAN Oddział w Poznaniu. Tom III. Materiały do badań pradziejów Zachodniej Wielkopolski. Osadnictwo pradziejowe i wczesnośredniowieczne w Lubrzy, 769-810, Poznań.
Jórdeczka M. (2011). Zabytki kamienne. W: J. Bednarczyk (red.), Via Archaeologica Posnaniensis. Źródła archeologiczne z badań wykopaliskowych na trasach dróg i autostrad. Tom II. Janów, stanowisko 21. Osada wielokulturowa, 297-304, Poznań
Polish Excavations at Tell el-Farkha (Ghazala) in the Nile Delta. Preliminary Report 2008-2010, M. Mrozek-Wysocka. (2012). Stone working. Tools and workshops. W: M. Chłodnicki, K.M. Ciałowicz, A. Mączyńska, Tell el-Farkha I. Excavations 1998-2011, 279-296. Poznań.
M. Jórdeczka. H. Królik, M. Masojć, R. Schild (2012). Early Neolithic Settlements of El Adam Type from Nabta Playa. Site E-06-1. W: J. Kabaciński, M. Chłodnicki and M. Kobusiewicz. Prehistory of Northeastern Africa New Ideas and Discoveries. 365-408. Poznań.
Bobrowski P., M. Jórdeczka, M. Kobusiewicz. (2013). Na styku archeologii z etnologią. W: R. Vorbrich i A. Symoszyn (red.) Ethnos et potentia. Interdyscyplinarność w polskiej etnologii, 99-108, IAE PAN i IEiAK UAM Poznań.
Jórdeczka M. (2013). Aneks nr 8. Analiza przedmiotów kamiennych ze stanowiska 19 w Myszęcinie, W: E. Pawlak, P. Pawlak (red.) Myszęcin, stanowisko 19, woj. lubuskie : od młodszej epoki kamienia po XX wiek, Poznań.
Jórdeczka M. (2014). Wytwórczość kamieniarska społeczności neolitycznych. W: P. Bobrowski (red.) Badania archeologiczne na terenie „Zbiornika przeciwpowodziowego Racibórz Dolny na rzece Odrze, Województwo śląskie (polder)”. Tom I. Poznań.
Jórdeczka M. (2014a). Kamieniarstwo neolityczne. W: P. Bobrowski (red.), Badania archeologiczne na terenie „Zbiornika przeciwpowodziowego Racibórz Dolny na rzece Odrze, Województwo śląskie (polder)”. Tom II. Racibórz, stanowisko 150. Poznań.
Jórdeczka M. (2014b). Kamieniarstwo społeczności pradziejowych i wczesnośredniowiecznych. W: P. Bobrowski (red.), Badania archeologiczne na terenie „Zbiornika przeciwpowodziowego Racibórz Dolny na rzece Odrze, Województwo śląskie (polder)”. Tom II. Racibórz, stanowisko 150. Poznań.
J. Kabaciński, P. Bobrowski, A. Czekaj-Zastawny, M. Jórdeczka, H. Królik, M. Masojć. (2015). Combined Prehistoric Expedition Survey in the area of Fayum, Bahariya and Farafra Oases and Sinai. W: J. Kabaciński, M. Chłodnicki, M. Kobusiewicz (red.), Hunter-gatherers and early food producing societies in the Northeastern Africa, Poznań.
Jórdeczka M., K. Pyżewicz (2015). Analiza neolitycznych przedmiotów kamiennych. W: A. Marciniak, I. Sobkowiak-Tabaka, M. Bartkowiak, M. Lisowski (red.), Kopydłowo, Stanowisko 6. Osady neolityczne z pogranicza Kujaw i Wielkopolski, Poznań.
Kobusiewicz M., P. Bobrowski, M. Jórdeczka. (2016). Wojnowo, stanowisko 4. W: M. Kobusiewicz (red.), Region Wojnowo. Arkadia łowców i zbieraczy, 251-282, Poznań.
Bobrowski P., Kobusiewicz M., M. Jórdeczka. (2016). Smolno Wielkie, stanowisko 42 „Wyspa”. W: M. Kobusiewicz (red.), Region Wojnowo. Arkadia łowców i zbieraczy, 333-350, Poznań.
Jórdeczka M. (2016). Analiza typologiczna i surowcowa materiałów kamiennych. W: M. Kobusiewicz (red.), Region Wojnowo. Arkadia łowców i zbieraczy, 443-460, Poznań.
Bobrowski P., M. Jórdeczka, M. Kobusiewicz, M. Chłodnicki. (2017). Polskie badania sztuki naskalnej w Górach Czerwonomorskich (północno-wschodni Sudan). W: A. Rozwadowski (red.), Sztuka naskalna. Polskie doświadczenia badawcze, Poznań.
Kobusiewicz M., P. Bobrowski, M. Jórdeczka, M. Chłodnicki. (2018). Gebel Karaiweb and Bir Nurayet (Sudan). The Oldest Settlement in the Red Sea Mountains. W: J. Kabaciński, M. Chłodnicki, M. Kobusiewicz, M. Winiarska-Kabacińska (red.). Desert and the Nile. Prehistory of the Nile Basin and the Sahara. Papers in honour of Fred Wendorf , Studies in African Archaeology 15.
Aktualnie prowadzone projekty:
2016-2020 – Główny wykonawca w grancie NCN nr 2015/17/B/HS3/01315 „W oczekiwaniu na deszcz. Gospodarka, kultura, wierzenia neolitycznych pasterzy dzisiejszej Pustyni Zachodniej w Egipcie”.
Wybrane ukończone projekty:
2016-2019 – Kierownik grantu NCN nr 2015/17/D/HS3/01492 „Nowe spojrzenie na społeczeństwa wczesnego i środkowego holocenu w centralnym Sudanie z perspektywy badań interdyscyplinarnych”.
Badania miały na celu przeprowadzenie studiów nad osadnictwem, strukturą społeczną, obrządkiem pogrzebowym, a także gospodarką społeczności mezolitycznych i neolitycznych zamieszkujących centralny Sudan we wczesnym i środkowym holocenie. Punktem wyjścia były wykopaliska na odkrytym w 2012 roku stanowisku Khor Shambat 1. W latach 2016-2018 przeprowadzono tu 3 sezony wykopaliskowe, które pokazały jak wielki potencjał ma to wyjątkowe stanowisko. Zachowana jest tu stratygrafia trwającego przez blisko 4000 lat osadnictwa (od pocz. VII do 2 poł. IV tys. BC).
Realizacja projektu ma ogromne znaczenie dla rozwoju badań nad mezolitem i neolitem w centralnym Sudanie. Pozwoliła po raz pierwszy zestawić wyniki szerokiego spektrum analiz dotyczących osadnictwa łowów zbieraczy i pasterzy z jednego stanowiska. Pokazała zmiany jakie zachodzą w środowisku przyrodniczym i kulturowym. Obserwacje dotyczące gospodarki i diety pradziejowej ludności pochodzą tu nie tylko z inwentarzy archeozoologicznych, malakologicznych i paleobotanicznych, ale także z naczyń w których gotowano potrawy (lipidy), z narzędzi którymi je obrabiano (fitolity) i wreszcie bezpośrednio z płytki nazębnej.
2010-2012 – Główny wykonawca w grancie MNiSW NN 109 244 239 „Kompleks prahistorycznej sztuki naskalnej i towarzyszącego jej osadnictwa w Bir Nurayet (Sudan północno-wschodni)”.
W ramach projektu przeprowadzono badania powierzchniowe, wykopaliskowe i dokumentacyjne licznych stanowisk w rejonie Bir Nurayet, w Górach Morza Czerwonego, w północno-wschodnim Sudanie – w miejscu, gdzie na przełomie 1998/1999 roku mgr K. Pluskota (wykonawca grantu) wraz z holenderską dziennikarką A. Baaijens odkryli w jednej z dolin bogatą koncentrację sztuki naskalnej. Efektem prac misji było odkrycie setek nieznanych wcześniej paneli i pojedynczych rytów naskalnych. Szczegółowo zadokumentowano przedstawienia występujące w niewielkich dolinach wpadających do Wadi Dib. Zarejestrowano blisko 150 stanowisk archeologicznych, głównie cmentarzysk, pojedynczych kamiennych tumulusów (tzw. Pangraves), osad, schronisk skalnych i pracowni. Początki osadnictwa sięgają tu dolnego paleolitu, występuje też osadnictwo neolityczne, osadnictwo związane z horyzontem kermańskim, okresem napatańskim, meroickim i młodszym – aż po pozostałości współczesnych mieszkańców (Beja time).
Główny wykonawca w grancie NPRH 12H12 020881 „10 tysięcy lat osadnictwa w Regionie Wojnowo. Arkadia łowców – zbieraczy” kierowanym przez prof. M. Kobusiewicza. Jego głównym celem było przedstawienie niezwykle bogatego osadnictwa ludów łowiecko-zbierackich leżącego na pograniczu zachodniej Wielkopolski i Ziemi Lubuskiej Regionu Wojnowskiego.
Okres trwania i rozwoju kulturowego ludów łowiecko zbierackich bytujących tu w najwcześniejszych okresach prahistorii trwał ponad osiem tysięcy lat. Podzielić go można na cztery fazy: pierwsza – to faza kultury hamburskiej przypadająca na oscylację Bölling, druga – to pojawiające się po dłuższej przerwie osadnictwo ludności kompleksu świdersko-ahrensburskiego (przypadające na ochłodzenie młodszego Dryasu i początek holocenu), trzecia faza – to ślady pobytu grup ludności mezolitycznej z pierwszej połowy holocenu, faza czwarta – to przypadający na pierwszą połowę subborealu okres równoległej egzystencji społeczeństw zbieracko-łowieckich oraz żyjących w sąsiedztwie grup neolitycznych rolników i hodowców.
Członkostwo w organizacjach:
Poznańskie Towarzystwo Prehistoryczne
International Commission of the Prehistory of Northeastern Africa